Η Λίλα Παπαπάσχου με αφορμή τη βραβευμένη ισραηλινή σειρά «Το Μάθημα» στοχάζεται πάνω στους «μικρούς καθημερινούς ρατσισμούς», που οδηγούν στη μεγάλη, παγκόσμια εικόνα του μίσους και της βίας
Δεν υπάρχει συγγενής, φίλος και συνεργάτης που να μην του έχω προτείνει να δει «Το Μάθημα». H εν λόγω τηλεοπτική σειρά (2022) προβλήθηκε στην πλατφόρμα της Ertflix, περνώντας σχεδόν απαρατήρητη στη χώρα μας (αν κρίνω από τις αρνητικές απαντήσεις που λαμβάνω όταν ρωτάω κάποιον αν την έχει δει).
Όλα ξεκινούν από μια σχολική αίθουσα. Η έντονη διαφωνία του 43χρονου, γοητευτικού καθηγητή πολιτικής αγωγής και της ατίθασης 17χρονης μαθήτριας του θα γίνουν η αφορμή, για να ξετυλιχτεί το κουβάρι μίας καταιγιστικής πλοκής, άκρως επίκαιρης θεματικά, με φόντο τον πόλεμο που μαίνεται στη Μέση Ανατολή.
Με όχημα τις αληθινές, γεμάτες συναίσθημα και πάθος ερμηνείες των δύο πρωταγωνιστών, αλλά και των υπόλοιπων ηρώων, που σκιαγραφούνται με την ίδια τόλμη, λέγονται πράγματα που θεωρούσα αδιανόητο ότι μπορούν να ειπωθούν τόσο εύγλωττα σε μία τηλεοπτική σειρά.
Μέσα από συνεχείς συγκρούσεις και σεναριακές ανατροπές, οι ζωές του μεσήλικα καθηγητή και της έφηβης μαθήτριας «τέμνονται» σχεδόν νομοτελειακά, αποκαλύπτοντας ότι εν τέλει έχουν περισσότερα κοινά, απ’ ότι θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Αλήθεια, τι να διδάξει ένας ανοιχτόμυαλος καθηγητής πολιτικής αγωγής σε παιδιά που εκπαιδεύονται, πέρα και πάνω απ’ όλα, για να γίνουν…στρατιώτες; Ειδικά, όταν κι ο ίδιος φέρει τα δικά του τραύματα από έναν πόλεμο που μοιάζει να συνεχίζεται στο διηνεκές δημιουργώντας νέους πυρήνες πόνου, απώλειας και αίματος.
Τι μας «διδάσκει» Το Μάθημα
Η σειρά προσφέρει άφθονη τροφή για πολιτική – και όχι μόνο – σκέψη. Χωρίς να παίρνει θέση υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς, παρακολουθεί τους ήρωες να υπερασπίζονται ο καθένας τον εαυτό του και τα πιστεύω του. Σταδιακά, σε αυτό που ξεκίνησε ως προσωπική διαμάχη δύο ατόμων, εμπλέκονται κι άλλα πρόσωπα, το καθένα με τη δική του κρυφή ατζέντα.
Η σφοδρή σύγκρουση δύο διαφορετικών κοσμοθεωριών επί της ουσίας, μετατρέπεται σε εθνικό ζήτημα. Σε αυτό παίζουν το δικό τους κομβικό ρόλο τα ΜΜΕ, τα social media, το σχολείο, οι στερεοτυπικές αντιλήψεις (όλων μας!) και πολλά ακόμη που αξίζει να ανακαλύψετε παρακολουθώντας τη σειρά.
Μισαλλοδοξία, απολυταρχισμός, χονδροφοβία, φανατισμός, ιστορικός και γεωγραφικός αναλφαβητισμός, προπαγάνδα, WOKE culture, ανέφικτα πρότυπα ομορφιάς, fake news, ερωτική έκφραση, οικογένεια… Όλα μπαίνουν στο μικροσκόπιο των δημιουργών της σειράς τόσο έντεχνα, που πολλές φορές ξεχνάς ότι πρόκειται για μυθοπλασία και όχι για ντοκιμαντέρ (να σημειωθεί ότι η σειρά βασίζεται σε αληθινή ιστορία…).
Αυτό όμως που κάνει το συγκεκριμένο τηλεοπτικό δημιούργημα να ξεχωρίζει και κατά τη γνώμη μου αποτελεί και την πιο ουσιαστική «διδαχή» του, είναι ότι υπάρχει πολύ φως στις ανθρώπινες ψυχές. Ακόμα κι αν αυτό είναι κρυμμένο κάτω από το πιο βαθύ σκοτάδι. Οι ρωγμές ανθρωπιάς και ευαισθησίας είναι αυτές που κάνουν τους ήρωες της σειράς τόσο οικείους, ακόμα και συμπαθείς θα τολμούσα να πω. Ο καθένας από εμάς θα αναγνωρίσει πτυχές του εαυτού του (ανομολόγητες κάποιες) κάνοντας τη δική του αυτοκριτική πριν βιαστεί να κατακρίνει τους ήρωες και τις επιλογές τους.
Να μπούμε στα παπούτσια του άλλου κι ας μας στενεύουν…
Αν και αθεράπευτα ρομαντική, κατανοώ πως δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να συνυπάρξουμε αναίμακτα τόσα δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη. Με διαφορετικές, γλώσσες, θρησκείες, κουλτούρες, καθημερινότητες. Εδώ δεν είναι εύκολο να συνυπάρξουμε με το σύντροφό μας, τους γονείς, τους συναδέλφους μας. Με τον ίδιο μας τον εαυτό για να το πάω και πιο μακριά. Άρα τι, αποδεχόμαστε τον πόλεμο ως φυσική επιλογή; Τη βία ως φυσικό επακόλουθο του εκπολιτισμού και της καταπίεσης των ενστίκτων μας;
Όπως και η σειρά, δεν θα ήθελα να πέσω στην παγίδα της υπεραπλούστευσης και του συναισθηματισμού, απαντώντας παρορμητικά σε τόσο δύσκολα και πανανθρώπινα ερωτήματα. Η ατομική και η συλλογική ευθύνη είναι έννοιες αλληλένδετες. Όλοι μας και ο καθένας χωριστά είμαστε μέρος του «προβλήματος», άρα με την ίδια λογική και της λύσης. Μπορεί η περιλάλητη ενσυναίσθηση να έχει καταντήσει πλέον τσιτάτο, η ουσία όμως που κρύβεται στο νόημά της, δεν είναι διόλου – μα διόλου! – δεδομένη.
Μέσα στα φορτωμένα μας προγράμματα, τις απεριόριστες επιλογές θεαμάτων (ενδεχομένως πιο εύπεπτων) και προτάσεων εξόδου, την πνευματική και σωματική μας κόπωση, πιστέψτε με χωράνε έξι επεισόδια ποιοτικής τηλεόρασης που μπορεί να μην σας τέρψουν – με τη συμβατική έννοια του όρου – σίγουρα όμως θα σας ψυχαγωγήσουν. Όλο και κάπου θα τη βρείτε τη σειρά και εύχομαι ειλικρινά να την απολαύσετε σε όλο το – τρομακτικό -μεγαλείο της.
