Οι ιδιαιτερότητας της επιστημονικής κατάδυσης – Αναδεικνύοντας ένα αρχαίο λατομείο μυλόπετρων
Την πρώτη πιστοποιημένη και επιστημονικά καταρτισμένη καταδυτική ομάδα έχει πλέον στο δυναμικό του το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝΑΛΕ) του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ, που εδρεύει στη Νέα Πέραμο του δήμου Παγγαίου, δυτικά της Καβάλας. Έξι ερευνητές και ερευνήτριες εκπαιδεύτηκαν στην επιστημονική κατάδυση, παρακολουθώντας ειδικό πρόγραμμα κατάρτισης για την ενάλια έρευνα, που διοργάνωσε το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο διευθυντής ερευνών του ΙΝΑΛΕ Δρ. Μάνος Κουτράκης, «το ινστιτούτο διαθέτει εκπαιδευμένη καταδυτική ομάδα από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, τα άτομα της οποίας είχαν επιφορτιστεί τότε με την τοποθέτηση του πρώτου τεχνικού υφάλου στο Φανάρι της Κομοτηνής, σε μια προσπάθεια αναγέννησης του θαλάσσιου περιβάλλοντος της περιοχής. Σήμερα, πλέον, η καταδυτική ομάδα πιστοποιημένη και επιστημονικά καταρτισμένη είναι έτοιμη να συνεχίσει το σημαντικό έργο που επιτελεί. Μάλιστα, για τον σκοπό αυτό προχωρήσαμε και στην καλύτερη οργάνωσή της όσον αφορά τις κτιριακές υποδομές και τον εξοπλισμό».
Οι ιδιαιτερότητας της επιστημονικής κατάδυσης
Εκείνο που πρέπει να τονιστεί είναι πως η επιστημονική κατάδυση πραγματοποιείται με συγκεκριμένο σκοπό και απαιτεί οργάνωση και μεθοδικότητα, κάτι που τη διαφοροποιεί από τις καταδύσεις αναψυχής. Ο σκοπός της δεν αποτελεί απλώς τη διεκπεραίωση μιας υποβρύχιας εργασίας, αλλά την απόκτηση πληροφοριών και δεδομένων, που οφείλουν να έχουν τον χαρακτήρα επιστημονικής γνώσης. Αυτό τη διαφοροποιεί από τις επαγγελματικές καταδύσεις.
«Η επιστημονική κατάδυση», τονίζει ο κ. Κουτράκης, «χρησιμοποιείται σε όλους τους κλάδους των θαλάσσιων επιστημών, ευνοώντας τη διεξαγωγή διεπιστημονικών ερευνών και δράσεων. Αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τις φυσικές επιστήμες, καθώς επιτρέπει τη λήψη πληροφοριών από το υποβρύχιο περιβάλλον με μη καταστρεπτικό τρόπο, μέσω άμεσης παρατήρησης».
Η πιστοποιημένη επιστημονική καταδυτική ομάδα αποτελείται από τους: Δρ Βασίλη Παπαθανασίου, Δρ Αργύρη Σαπουνίδη, Ανδρομάχη Γκουλία, Γιάννη Κεφαλά, Πασχάλη Παπαδαμάκη και Γεωργία Λαχανίδου. Σε αυτά τα έξι άτομα πρέπει να προστεθούν και άλλα τέσσερα, τα οποία συγκροτούν μια ακόμα καταδυτική ομάδα, που ασχολούνται με διάφορα άλλα αντικείμενα που σχετίζονται με τις ερευνητικές και επιστημονικές δράσεις του ΙΝΑΛΕ. Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι σημαντικό πως το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας έχει σήμερα στο δυναμικό της συνολικά δέκα άτομα που ασχολούνται με τις καταδύσεις, συμβάλλοντας καθοριστικά στην προστασία και διατήρηση του υδάτινου περιβάλλοντος και προβάλλοντας την παράκτια και υποθαλάσσια περιβαλλοντική και πολιτιστική κληρονομιά μας.
Αναδεικνύοντας ένα αρχαίο λατομείο μυλόπετρων
Στο πλαίσιο της εκπαίδευσής της, η επιστημονική καταδυτική ομάδα του ΙΝΑΛΕ συμμετείχε και σε μια δράση αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα μια άγνωστη σε πολλούς περιοχή αλλά με σημαντική ιστορία. Ο λόγος για το αρχαίο λατομείο μυλόπετρων που βρίσκεται στη χερσόνησο του Βρασίδα, στα ερείπια της αρχαίας Ανακτορούπολης.
Η περιοχή της αρχαίας Οισύμης και αργότερα βυζαντινής Ανακτορούπολης συνδέθηκε άρρηκτα και με το όνομα του μεγάλου στρατηγού της αρχαίας Σπάρτης, του Βρασίδα, που έδρασε κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου και διακρίθηκε για τις στρατηγικές του ικανότητες. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, τον Απρίλιο του 422 π.Χ. η ανακωχή Αθήνας και Σπάρτης τερματίστηκε και το επόμενο καλοκαίρι οι Αθηναίοι ετοιμάζονταν να επιτεθούν στην Αμφίπολη.
Ο Βρασίδας αντιλήφθηκε αμέσως τις προθέσεις τους να επιτεθούν, και τους αιφνιδίασε με ξαφνική έφοδο. Οι Αθηναίοι υπέστησαν πανωλεθρία, από τους Σπαρτιάτες όμως σκοτώθηκαν μόνο επτά άτομα, ένας εκ των οποίων ήταν ο Βρασίδας. Τάφηκε στην Αμφίπολη με τιμές. Η τοποθεσία που σκοτώθηκε ο Βρασίδας είναι μια κατάφυτη χερσόνησος, που γειτνιάζει με τα ερείπια της αρχαίας Οισύμης, στην οποία οι κάτοικοι τα νεότερα χρόνια έδωσαν το όνομα του Σπαρτιάτη στρατηγού- χερσόνησος Βρασίδα.
Σε αυτήν, λοιπόν, την περιοχή, όπου υπήρχε ένα παλιό λατομείο και κατά την αρχαιότητα εξορύσσονταν μυλόπετρες, επέλεξε η καταδυτική ομάδα του ΙΝΑΛΕ για να προχωρήσει στη χάραξη μιας ενδιαφέρουσας υποβρύχιας διαδρομής.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δρ. Αργύρης Σαπουνίδης, «η περιοχή πήρε το όνομα της από την ύπαρξη ενός λατομείου μυλόλιθων η αλλιώς μυλόπετρων, όπως μαρτυρούν τα στρογγυλά κενά διαφόρων διαμέτρων. Η απουσία τμημάτων πέτρας σημαίνει ότι αποκολλήθηκαν με επιτυχία οι λίθοι. Όμως υπάρχουν τμήματα, τα οποία αν και φαίνονται λαξευμένοι λίθοι, τελικά δεν ολοκληρώθηκαν, με τα σημάδια της κυκλικής λάξευσης να παραμένουν ορατά μέχρι σήμερα ακόμα.
Τα μέλη της καταδυτικής ομάδας κολύμπησαν σε μήκος 250 μ. από την ακτή και σε βάθος μέχρι 7 μ. προκειμένου να βρεθούν στον ύφαλο που υπάρχει στην περιοχή και ο οποίος παρουσιάζει υψηλή βιοποικιλότητα οργανισμών, φυτών, εχινόδερμων και ψαριών. Περιμετρικά του υφάλου χάραξαν μια υποβρύχια διαδρομή μήκους 100 μ., επιτρέποντας τον επισκέπτη που θα κάνει κατάδυση να δει από κοντά διάφορα είδη υποστρώματος και τους αντίστοιχους οργανισμούς που διαβιούν σε αυτά.
Η καταδυτική ομάδα που συμμετείχε στο ειδικό πρόγραμμα κατάρτισης αποτελούνταν από τους: Ανδρομάχη Γκουλία, Ελπίδα Κατωπόδη (συντηρήτρια αρχαιοτήτων), Γιάννη Κεφαλά, Γεωργία Λαχανίδου, Πασχάλη Παπαδαμάκη, Ευάγγελο Παπαδημητρίου, Κίμωνα Παπαδημητρίου (εκπαιδευτής δυτών), Βασίλη Παπαθανασίου, Αργύρη Σαπουνίδη και Αλέξανδρο Τούρτα (υπεύθυνος ασφαλείας δυτών).
