Η Άννα Ρούτση βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη και στο συναρπαστικό 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και μας μεταφέρει εικόνες, σκέψεις και συναισθήματα μέσα κι έξω από τις κινηματογραφικές αίθουσες
Τρωγλοδύτες σε υπονόμους κάτω από τα λαμπερά νέον φώτα του Λας Βέγκας. Χαμένα παιδιά του Βιετνάμ και του ισπανικού εμφυλίου. Οικογενειακές πληγές με φόντο τη δικτατορία.
Το κυνήγι του πλούτου στις ΗΠΑ. Η πρώτη γενιά που γεννήθηκε έχοντας social media και πώς τα βγάζει πέρα. Μια ισραηλινή που έγινε κωμικός για να συμβάλει περισσότερο στον αγώνα για ελευθερία της Παλαιστίνης απ’ ό,τι ένας πολιτικός. Η τεχνητή νοημοσύνη και οι πολλές πλευρές της. Η αναπάντεχη αναβίωση αγαπημένων συγκροτημάτων.
Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι ένα πολύ αγαπημένο φεστιβάλ, γιατί σχεδόν ό,τι και να δεις έχει ενδιαφέρον και σου ανοίγει παράθυρα σε νέους κόσμους, σε νέα ερεθίσματα και πληροφορίες.
Μπορεί να μην είναι όλες οι ταινίες της ίδιας καλλιτεχνικής αξίας ή το θέμα τους να σε αγγίζει λιγότερο ή περισσότερο, αλλά έχουν όλες μια ιστορία να πουν, που αφορά τον πραγματικό κόσμο, κοντά ή πολύ μακριά μας, μέρος του οποίου πάντως ήμασταν ή είμαστε ή ίσως γίνουμε κι εμείς.
Ενώ παραδοσιακά το φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ είναι λίγο πιο χαλαρό από το φεστιβάλ Κινηματογράφου, ωστόσο το φετινό 27ο ΦΝΘ είχε τελικά εντυπωσιακά πολλά sold out.
Επίσης έσπασαν ρεκόρ οι ψήφοι για τα βραβεία κοινού που ήταν πάνω από 18.000. Είναι αυτή η εποχή που η πόλη γίνεται ένα πολύβουο μελίσσι με πηγαδάκια κάθε λογής κόσμου που ανταλλάσσουν τα σκονάκια τους για τις must see ταινίες και μετά μιλάνε γι’ αυτές στα στέκια. Η επιστροφή στην ουσία και στην ποιότητα, τι ανακούφιση!
Αξιόλογες ελληνικές δουλειές που έχουν μια ιστορία να αφηγηθούν, συναρπαστικές αφηγήσεις στα διεθνή τμήματα, ενδιαφέροντα masterclasses. Είδαμε πολλά στο δεύτερο μισό της φετινής διοργάνωσης και μεταφέρουμε εδώ τις εντυπώσεις μας:
Ένα σαφές μήνυμα δόθηκε με την ταινία που απέσπασε τον Χρυσό Αλέξανδρο του διεθνούς διαγωνιστικού και το νέο βραβείο Human Rights in Motion του Συμβουλίου της Ευρώπης. Στο Coexistence, my ass της Άμπερ Φάρες, η Νόαμ Σούστερ-Ελιάσι μας ξεναγεί στο χρονικό της «συνύπαρξης» – με πολλά εισαγωγικά, παλαιστινίων και ισραηλινών.
Η Νόαμ είναι ισραηλινή που μεγάλωσε σε μια οικογένεια ειρηνιστών στην Όαση Ειρήνης τη δεκαετία του ‘70 μαζί με παλαιστινίους. Όπως λέει η ίδια, η γιαγιά της έχει επιζήσει του ολοκαυτώματος, ενώ είδε πολλές φορές τον πατέρα της να φυλακίζεται επειδή αρνούνταν να καταταχθεί στο στρατό και να πολεμήσει εναντίον των παλαιστινίων.
Έχει μάθει, έτσι, ότι ο αγώνας για τις αξίες απαιτεί θυσίες. Αστειεύεται κάνοντας έναν παραλληλισμό με το επαγγελματικό υπόβαθρο του Ζελένσκι και λέγοντας ότι εργάστηκε στα Ηνωμένα Έθνη, αλλά κατάλαβε ότι για να έχεις πιθανότητες επιρροής και πολιτικής καριέρας, είναι καλύτερα να γίνεις κωμικός.
Ως κωμικός και influencer πάντως τα λέει τόσο τσεκουράτα που κάποιες στιγμές ανησυχείς για εκείνη. Πολλοί στο Ισραήλ τη θεωρούν προδότρα και ακόμα και ο κόσμος που βγαίνει και διαμαρτύρεται στους δρόμους, έχει αρχίσει, όπως λέει, να εξαντλείται.
Το αίτημά του είναι οι εκλογές ή η επιστροφή των ομήρων, τη λύση του παλαιστινιακού ζητήματος τη μεταθέτουν για μετά. «Είμαι βέβαια σε προνομιακή θέση, αφού είμαι ισραηλινή», μας λέει.
«Φίλος μου κωμικός παλαιστίνιος κάτοικος Ισραήλ συνελήφθη πρόσφατα από την ισραηλινή αστυνομία για τα αστεία του. Απευθύνθηκα σε όλους τους φίλους και συναδέλφους να πάρουν θέση, γιατί θα είναι οι επόμενοι, αλλά μόνο μια αποκρίθηκε».
Οι άνθρωποι έχουν χάσει την ανθρωπιά τους, λέει η Νόαμ στην ταινία, ενώ στο Q&A στην προβολή της ταινίας τόνισε:
«Η κατοχή πρέπει να σταματήσει, το καθεστώς αυτό δεν είναι βιώσιμο. Πώς θα υπάρξει λοιπόν συνύπαρξη, αν δεν υπάρχει ύπαρξη; Οι άνθρωποι εκτοπίζονται, σκοτώνονται, πεθαίνουν της πείνας. Ό,τι λέω, οι παλαιστίνιοι το λένε εδώ και δεκαετίες.
Μακάρι να μην είναι αναγκαία αυτά τα ντοκιμαντέρ, αλλά μέχρι τότε ας συνεχίσουμε να αφηγούμαστε αυτές τις ιστορίες. Η σιωπή δεν είναι λύση. Και δυστυχώς οι εναλλακτικές στην πολιτική του Ισραήλ είναι από ακροδεξιά μέχρι φασισμός».
Η ταινία έκανε την ευρωπαϊκή της πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη, μετά το Sundance και, όπως λένε οι δημιουργοί, βρήκαν εξαιρετικά θερμή την υποδοχή της. Θα προσπαθήσουν να την προβάλλουν «από το ποτάμι ως τη θάλασσα», όπως είπαν χαρακτηριστικά, αναζητώντας και ενναλακτικά μέρη. Το ερώτημα είναι αν θα καταφέρει να πάει και στις ΗΠΑ, είπαν χαρακτηριστικά.
«Η ταινία έρχεται να υπενθυμίσει ότι το να φτιάξουμε τον κόσμο δεν χρειάζεται να είναι Γολγοθάς, αλλά μπορεί να έχει και χαρά και γέλιο». Τέλος, στην παρουσίαση της ταινίας η Νόαμ αναφέρθηκε στις διαδηλώσεις στην Ελλάδα για τα Τέμπη. «Είστε σίγουροι ότι είναι για 57 νεκρούς; Γιατί εμείς δεν βγαίνουμε ούτε για χιλιάδες άτομα», έλεγε όταν της το πρωοείπαν.
Σε παρόμοιο μήκος κύματος κινήθηκε ο Αργυρός Αλέξανδρος του διεθνούς, το βραβείο FIPRESCI σε ξένη ταινία και το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας, που απονεμήθηκαν σε μια ταινία που επίσης συζητήθηκε πολύ στη Θεσσαλονίκη, το Λευτεριά στον Λέοναρντ Πελτιέ των Τζέσι Σορτ Μπουλ και Ντέιβιντ Φρανς.
Η ταινία εστιάζει στην καταπάτηση των δικαιωμάτων των αυτόχθονων Αμερικανών και στον αγώνα τους μέσα από την υπόθεση του αυτόχθονα Αμερικανού ακτιβιστή Λέοναρντ Πελτιέ, φυλακισμένου εδώ και σχεδόν 50 χρόνια.
Βλέπουμε τεκμηριωμένα ότι η δικαστική απόφαση βασίστηκε σε ψευδείς μαρτυρίες, χωρίς να εκτιμήσει κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία, ενώ το FBI έπαιξε ρόλο ώστε να μην ανασταλεί η ποινή και να μη χορηγηθεί χάρη στον Πελτιέ. Μεγάλη αίσθηση έκανε η κουβέντα με την ομάδα της ταινίας και αυτόχθονες.
Σημαντικές επίσης πολιτικές ταινίες ήταν το Κάτω από τις σημαίες, ο ήλιος του Χουάνχο Περέιρα (Βραβείο Βουλής των Ελλήνων Ανθρώπινες αξίες),που μιλά για την προπαγάνδα και τους αυταρχικούς εξουσιαστικούς μηχανισμούς της μακρόβιας δικτατορίας της Παραγουάης, καθώς και το συγκινητικό Child of Dust της Βερόνικα Μλιτσέβσκα (Ειδική μνεία στο διεθνές διαγωνιστικό).
Η ταινία ακολουθεί τη δύσκολη πορεία του Σανγκ, ενός από τα εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά που εγκαταλείφθηκαν από τους Αμερικανούς στρατιώτες μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ, ο οποίος καταφέρνει στα 55 του να βρει τον πατέρα του, κάτι όμως που δεν είναι τόσο ιδανικό όσο ακούγεται.
Τρία βραβεία απέσπασε η ταινία του σπουδαίου ντοκιμαντερίστα Σταύρου Ψυλλάκη Σμιλεμένες Ψυχές (βραβείο ελληνικής ταινίας FIPRESCI, ΕΡΤ, Νεότητας). Ο Ψυλλάκης ακολουθεί τον Ελβετό φιλέλληνα οδοντίατρο Julien Grivel, ο οποίος ερχόταν στην Αθήνα εθελοντικά επί 26 χρόνια (1972-1998) και φρόντιζε δωρεάν τα δόντια των χανσενικών (λεπρών) στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων «Η Αγία Βαρβάρα», στο Αιγάλεω.
Η γεμάτη πλατεία και οι εξώστες του Ολύμπιον χειροκροτούσαν όρθιοι επί 10 λεπτά, κάτι που δεν είχε ξαναδεί ο κινηματογράφος εδώ και πολλά χρόνια. Ένα χειροκρότημα που νομίζω οφειλόταν στην ανακουφιστική υπενθύμιση αυτής ακριβώς της ανθρωπιάς που σιγά σιγά νιώθουμε να χάνεται.
Συγκινεί ο απλός και γλυκός τρόπος του 82χρονου σήμερα Grivel που ήταν εκεί στις προβολές, συγκινημένος και χαρούμενος. «Αισθάνομαι πλούσιος απ’ όσα έζησα, γεμίζει η ζωή μου» μας λέει στα άπταιστα ελληνικά του. Συγκινεί και ο τρόπος που είδαμε στην ταινία να αντιμετωπίζει τους ασθενείς:
Με απουσία φόβου, με νοιάξιμο, χιούμορ, χαρά και φροντίδα. Η ταινία βασίστηκε στα ημερολόγια του Grivel που αποτέλεσαν και το βιβλίο του ‘Ελλάδα. Η δική μου Ιθάκη’. Ο Ψυλλάκης γνωρίζοντάς τον αποφάσισε να αφηγηθεί την ιστορία του και συνεργάστηκε στην παραγωγή με τον Ματθαίο Φραντζεσκάκη (από την Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης που διοργανώνει το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων) σε συμπαραγωγή με την COSMOTE TV.
«Aπό τις δοκιμασίες βγαίνει όμορφα σμιλεμένη η ψυχή τoυ ανθρώπου», ακούμε να λέει ο χανσενικός Μανώλης Φουντουλάκης σε συνέντευξή του στον Θοδωρή Παπαδουλάκη, σκηνοθέτη της πασίγνωστης ταινίας «Το Νησί», μια φράση που σφραγίζει την ταινία του Ψυλλάκη.
«Σ’ αυτό τον κόσμο που ολοένα στενεύει» όπως λέει και ο Σεφέρης «πρέπει να αναζητήσουμε τον Άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται» γράφει στον πρόλογο του βιβλίου ο επιμελητής της έκδοσης, πολιτικός μηχανικός, Κωστής Μαυρικάκης. Αυτό φιλοδοξεί να κάνει και η ταινία μας», λένε οι δημιουργοί.
Λατρεία εισέπραξε η ταινία Εδώ μιλάνε για λατρεία του πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη Βύρωνα Κριτζά (Βραβείο Κοινού Fischer για ελληνική ταινία άνω των 50’, Αργυρός Αλέξανδρος του διαγωνιστικού Newcomers και βραβείο Νεότητας των φοιτητών Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης).
Με sold out προβολές που έγιναν talk of the town, η ταινία παρουσιάζει ένα αγαπημένο συγκρότημα της γενιάς των 00’s, τους Κόρε. Ύδρο από την Κέρκυρα που ενέπνευσαν με το ιδιαίτερο μουσικό και στιχουργικό τους ύφος. Παρακολουθούμε τη διαδρομή των μελών του μέσα από μαρτυρίες δικές τους και ανθρώπων που ήταν κοντά τους.
Οι Κόρε.Ύδρο διαλύθηκαν το 2017, ωστόσο ήταν για πρώτη φορά όλοι μαζί εκεί και είδαν για πρώτη επίσης φορά μαζί με το κοινό την ταινία, που «ακολουθεί τα δικά τους στοιχεία συγκίνησης και γελοιότητας», όπως είπαν χαρακτηριστικά. «Αναδείχθηκαν οι κορυφές και οι υπόνομοι, αποκαταστάθηκε η αλήθεια», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Παντελής Δημητριάδης, συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής σε μια συγκινητική στιγμή όπου, τόσα χρόνια μετά τη διάλυσή τους αναφέρθηκε στο μεγαλειώδες μουσικό έργο του έτερου μέλους, του πιο εσωστρεφούς Αλέξανδρου Μακρή, αγκαλιάζοντάς τον.
Βλέποντας πόσο αγαπητό είναι το συγκρότημα στα σημερινά νέα παιδιά, σκεφτόμαστε ότι η αναβίωση αυτή είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της επίδρασης που μπορεί να έχει το ΤιkΤοk, στο οποίο υπάρχει σίγουρα πολύ trash και κιτw. H τεράστια όμως επιδραστικότητά του μπορεί να επαναφέρει τρομερά trends στους νέους, από μουσικές και ταινίες μέχρι μόδα, βιβλία, κλπ.
Ο Κριτζάς αγαπά πολύ το συγκρότημα και αυτήν την αγάπη και την τρυφερότητα τη μεταδίδει και σε πολλούς από εμάς που δεν το γνωρίζαμε, ενθουσιαστήκαμε όμως που το μάθαμε και θα αναζητήσουμε περισσότερες δουλειές τους. Η ταινία είναι συμπαραγωγή της ΕΡΤ, οπότε κάποια στιγμή θα έχουμε την ευκαιρία να την απολαύσουμε μέσω του ΕΡΤflix.
Άλλη μια δουλειά ενός πρωτοεμφανιζόμενου Έλληνα σκηνοθέτη συζητήθηκε και αγαπήθηκε πολύ αυτές τις μέρες στη Θεσσαλονίκη κι αυτό είναι το Λο του Θανάση Βασιλείου (βραβείο ΕΚΟΜΜΕΔ).
Σε αυτήν τη στοχαστική, ήσυχα σπαρακτική ταινία ο σκηνοθέτης επιστρέφει στο σπίτι της μητέρας του ένα χρόνο μετά το θάνατό της και αναμετριέται με την απουσία της, με την παιδική του ηλικία και τη σχέση με τον πατέρα του που ήταν ακόμα στη ζωή αλλά τελικά παρέμενε ένα μυστήριο για εκείνον.
Όλα αυτά εμπλέκονται με σπάνιο αρχειακό υλικό και αναφορές στη δικτατορία των συνταγματαρχών, πολύ εύστοχα επιλεγμένα, σε μια προσπάθεια του σκηνοθέτη να διαχειριστεί την προβληματική σκιά της σιωπής που απαγόρευε να θέτει κανείς ερωτήματα και να αναζητήσει μια κινηματογραφική φόρμα που να εμπεριέχει το συλλογικό και το ατομικό.
«Έφυγαν έπιπλα, αναδείχθηκαν αναμνήσεις και τελικά τα ερωτήματά μου πολλαπλασιάστηκαν με την ταινία», μας είπε χαρακτηριστικά ο σκηνοθέτης, η αφοπλιστική ειλικρίνεια του οποίου και της ταινίας του συγκίνησε πολλούς μας.
Δεν πήρε μεν κάποιο βραβείο, πήρε όμως πολλή αγάπη και ενθουσιασμό κι έβαλε γκολ στις καρδιές του κόσμου η νέα ταινία του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου, Τα τέρματα του Αυγούστου.
Ο αγαπημένος σκηνοθέτης μελετά μακροχρόνια και αναδεικνύει τόσο την παραμέληση της ελληνικής επαρχίας από την Πολιτεία, την ερήμωση, την οικολογική καταστροφή, αλλά και την επιμονή και την αγάπη των ανθρώπων της που συνεχίζουν να την κατοικούν.
Σε πολλές του ταινίες έχουμε δει τη ζεστή του ματιά στον τόπο του και τους ανθρώπους του (βλ. Ο Ηρακλής, ο Αχελώος και η γιαγιά μου, Ο Μανάβης, κλπ). Στα Τέρματα του Αυγούστου ο Κουτσιαμπασάκος παρακολουθεί το τουρνουά ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου που διοργανώνεται κάθε Αύγουστο στο χωριό του, το Αρματολικό μεταξύ των ομάδων από τα γύρω χωριά της ορεινής Πίνδου.
Είναι καλοκαίρι, οι νέοι έρχονται στα χωριά τους κι αυτά ξαναζωντανεύουν από το λήθαργο του χειμώνα, οι γιαγιάδες φτιάχουν πίτες και καθαρίζουν τις εκκλησίες, οι τοπικοί παράγοντες κάνουν τις απαραίτητες εργασίες, τα εγγόνια βοηθάνε με τη βοσκή.
Στο κέντρο οι αγώνες ποδοσφαίρου, με ενθουσιασμό και αναμμένα αίματα, χαρές, τσακωμούς, κλωτσίδια και βρισίδια, παρεξηγήσεις και φιλιώματα και με την κάμερα να καταγράφει τα πάντα καρφωμένη στη φανέλα. Και στο φόντο ο αιωνόβιος παππούς που επισκέπτεται καθημερινά τον τάφο της καλής του ή ο κύριος που κάνει ψυχογραφήματα βάσει του μικρού σου ονόματος.
Το Αρματολικό φόρεσε τις φανέλες του και ήρθε σύσσωμο στην πρεμιέρα της παράστασης στο Ολύμπιον χαρίζοντας πολύ γέλιο και κέφι. Ήταν λίγο σαν τελετή επανένωσης των νέων στο χωριό μέσω του ποδοσφαίρου, σχολίασε για την ταινία ο σκηνοθέτης, επισημαίνοντας ότι διατηρεί την αισιοδοξία του για την ελληνική ύπαιθρο παρά τα προβλήματα κι ότι το σημαντικό για εκείνον ήταν η αίσθηση της κοινότητας που αναπτύσσεται.
Με τη γνωστή – άγνωστη ελληνική περιφέρεια καταπιάστηκε στο φετινό φεστιβάλ το αφιέρωμα Γεωγραφία του βλέμματος: Η εκτός σχεδίου Ελλάδα (1950-2000), που ασχολήθηκε με το πώς αποτυπώνεται το πνεύμα ενός τόπου, ιδίως της ελληνικής υπαίθρου, στο βλέμμα μεγάλων Ελλήνων δημιουργών.
Στο πλαίσιο αυτό είχαμε την ευκαιρία μεταξύ άλλων να δούμε και το μικρό μήκους ντοκιμαντέρ του Τάκη Κανελλοπούλου «Καστοριά» (1969) που θεωρούνταν χαμένο και να απολαύσουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση και συζήτηση όπου συμμετείχαν άνθρωποι της νεότερης γενιάς φέροντας το δικό τους βλέμμα.
Ένα masterclass που προκάλεσε μεγάλη αίσθηση ήταν αυτό της Lauren Greenfield με τίτλο Social Studies: Το ταξίδι του καλλιτέχνη. Η Αμερικανίδα φωτογράφος και σκηνοθέτρια ασχολείται ιδιαίτερα με τις ανθρώπινες αδυναμίες και εμμονές μέσα στον υλικό κόσμο, μελετώντας με ουσιαστικό κοινωνιολογικό ενδιαφέρον, που πηγάζει και από τις σχετικές σπουδές της, την ανθρώπινη φύση.
Το 2023 είχαμε δει τη φωτογραφική δουλειά της στην Photo Biennale Θεσσαλονίκης, είναι όμως η πρώτη φορά που ήρθε και η ίδια ως επίσημη καλεσμένη του φεστιβάλ και μέλος της διεθνούς κριτικής επιτροπής.
Η ομιλία είχε ως αφετηρία τη νέα σειρά ντοκιμαντέρ Κοινωνικές σπουδές / Social Studies (2024), που εξερευνά τις επιπτώσεις της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην πρώτη γενιά digital natives, νέων που γεννήθηκαν έχοντας social media.
Η σειρά θα αρχίσει να προβάλλεται αυτήν την εβδομάδα και στην Ελλάδα μέσω του Disney+ και είναι αποτέλεσμα μιας σειράς πολύμηνων συναντήσεων της ντοκιμαντερίστριας με εφήβους ακούγοντας τη δική τους άποψη χωρίς ειδικούς και δίνοντας την ευκαιρία να την ακούσουν και οι ενήλικες.
Στο συναρπαστικό της masterclass είδαμε αποσπάσματα από ταινίες της, όπως Παιδιά+Χρήμα, Η γενιά του πλούτου, Η βασίλισσα των Βερσαλλιών και Ιμέλντα Μάρκος: Βασίλισσα χωρίς θρόνο.
Είδαμε τον ανόητο, ματαιόδοξο, προκλητικό πλούτο με τέτοια εμμονή που σου δημιουργεί πλέον απέχθεια ή ίσως και κατάθλιψη. Με την ειλικρινή καταγραφή να μιλάει από μόνη της, χωρίς σχόλια, εμβαθύναμε στις διατροφικές διαταραχές, στην αγωνία των νέων για την εικόνα τους στα ΜΚΔ, στον εκφοβισμό, στις αυτοκτονικές διαταραχές, στην πίεση των συνομηλίκων, στις – έως ανύπαρκτες – οικογενειακές σχέσεις, στο φαινόμενο Καρντάσιαν, στην τρέλα των πλαστικών επεμβάσεων, στην έκφραση ταυτότητας.
«Πιο δυνατός από την απληστία διαπίστωσα τελικά ότι είναι ο εθισμός», μας λέει η Γκρίνφιλντ. Η δημιουργός έχει μελετήσει τη νεανική κουλτούρα στο LA, όπου και η ίδια μεγάλωσε και γενικά το αμερικάνικο όνειρο. Συχνά δε έστρεφε την κάμερα και στον εαυτό της και τη δική της οικογενειακή ζωή, το δικό της εθισμό στην εργασία.
Είδαμε και μάθαμε πολλά από τα ντοκιμαντέρ του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: «Η εξουσία πρέπει ν’ αντικατασταθεί με την καλοσύνη», λέει ο Πίτερ Κόρνις, ιδρυτής του βουδιστικού κέντρου Dzogchen Beara στην Ιρλανδία, στην ταινία Κυνηγώντας το Φως του Maurice O’Brien.
Ξεκινώντας από το όνειρό του ίδιου και της γυναίκας του ως νέοι να δραπετεύσουν από την τρέλα του κόσμου, δημιουργήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα Θιβετιανά βουδιστικά κέντρα του κόσμου. Πολλά χρόνια μετά, ο περίφημος δάσκαλος του κέντρου, Σογιάλ Ρινποτσέ κατηγορήθηκε για ανάρμοστη συμπεριφορά απέναντι σε μαθήτριές του και αποσύρθηκε.
Ο Κόρνις είναι πια πολύ μεγάλος και με το ζόρι βλέπει και κινείται. Όπως λέει όμως για το φόβο του θανάτου και τη μεταθανάτιο ζωή: «Το να ζεις ξανά και ξανά στο διηνεκές είναι θλιβερό, αν είσαι ένας άνθρωπος ευχαριστημένος και τρομακτικό, αν δεν είσαι».
Στην πολύ όμορφη ταινία Χαρτούμ των Ανάς Σαέντ, Ραούια Άλχαγκ, Ιμπραϊμ Σνούπι Αχμάντ, Τιμέα Μοχάμεντ Αχμέντ και Φιλ Κοξ, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον φρικτό πόλεμο που έχει ξεσπάσει μετά την επιβολή δικτατορίας στο Σουδάν το 2023, λίγο μετά την επανάσταση του κόσμου εκεί εναντίον του προηγούμενου καθεστώτος.
Το Σουδάν έχει μακρόχρονη ιστορία στα πραξικοπήματα. Δέκα εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από τους πολέμους που βασίζονται στο ζήτημα του αν οι Σουδανοί είναι Άραβες ή Αφρικανοί. Όπως μας εξήγησε ο Cox που ήταν παρών στην προβολή, τα γυρίσματα είχαν ξεκινήσει ως ένα εργαστήρι στο Χαρτούμ.
Όταν ξέσπασε ο πόλεμος διακόπηκαν και οι δημιουργοί ακολούθησαν την πορεία και τη ζωή των πέντε διαφορετικών πρωταγωνιστών τους στις χώρες όπου κατέφυγαν, Αίγυπτο και Κένυα.
Με ευρηματική σκηνοθεσία μέσω green screen, animation, υπέροχης μουσικής, εφέ, και δανεικών smartphones, το «Χαρτούμ» είναι ένα γράμμα αγάπης προς το Σουδάν που διηγείται ιστορίες αντίστασης, εμβαθύνοντας στους χαρακτήρες των ηρώων, τα συναισθήματα, τις εμπειρίες τους, τα όνειρα, τους φόβους και τις ελπίδες τους.
Σε άλλο μήκος κύματος η Ελίζαμπεθ Λο εξερευνά τι συμβαίνει όταν… στους δύο τρίτος δεν χωρεί. Στο ντοκιμαντέρ Mistress Dispeller (εξολοθρεύτρια ερωμένων!), παρακολουθούμε τη δυναμική, απατημένη σύζυγο που καταφεύγει σε επαγγελματία, η οποία εμφανίζεται στους εραστές ως φιλικό πρόσωπο και με τρόπο πολύ χειριστικό και αποτελεσματικό, καταφέρνει να διαλύσει την ερωτική σχέση.
Αυτή η βιομηχανία είναι ένα υπαρκτό σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο στην Κίνα. Η υπηρεσία κοστίζει περίπου 20.000 δολάρια και διαρκεί περίπου 3-4 μήνες. Η σκηνοθέτρια μας εξήγησε πώς κατάφερε να κινηματογραφήσει τα ερωτικά αυτά τρίγωνα με τη βοήθεια της mistress dispeller. Παρακολούθησε 6 περιπτώσεις στη διάρκεια 3 χρόνων, πείθοντας τους «πρωταγωνιστές» ότι κάνει ντοκιμαντέρ για τις ερωτικές σχέσεις στη σημερινή Κίνα.
Όταν αποκαλυπτόταν ο ρόλος της επαγγελματία εξολοθρεύτριας και το πραγματικό αντικείμενο του ντοκιμαντέρ, οι συμμετέχοντες έπρεπε να συναινέσουν εκ νέου στο τελικό αποτέλεσμα. Στην περίπτωσή μας μόνο μία από τις έξι περιπτώσεις είχε συγκατάθεση κι έτσι καταφέραμε να δούμε κάτι πραγματικά πολύ πρωτότυπο και ενδιαφέρον.
Στο My sextortion diary από την Ισπανία παρακολουθούμε σε μια πολύ ιδιαίτερη κινηματογράφηση ημερολογιακού ύφους, τη δημιουργό του ντοκιμαντέρ, Πατρίθια Φρανκέθα να έχει πέσει θύμα κλοπής του λάπτοπ της.
Οι λίγες γυμνές φωτογραφίες που είχε φυλαγμένες εκεί, θα γίνουν το αντικείμενο σεξουαλικού εκβιασμού της από χάκερ, οι οποίοι την καταδιώκουν στέλνοντάς τις κάθε τόσο σε επαφές της και ζητώντας χρήματα για να μην τις στείλουν παντού και καταστρέψουν την καριέρα της.
Η Πάτι συνειδητοποιεί ότι ούτε η Αστυνομία μπορεί να τη βοηθήσει και τελικά παίρνει την κατάσταση στα χέρια της με μια λύση κάπως… ανορθόδοξη και ομοιοπαθητική: Τις δημοσιεύει τελικά η ίδια. Η σκηνοθέτρια, που ακόμα νιώθει ότι αυτή η υπόθεση μπορεί να μην έχει τελειώσει, έκανε την εμπειρία της ντοκιμαντέρ.
Στη Θεσσαλονίκη με πολύ παραστατικό τρόπο μας μίλησε για τα συναισθήματα που σου γεννά μια τέτοια κατάσταση απορώντας για το πώς σκέφτονται κάποιοι χάκερ και πώς κοστολογούν το κάθε μέρος του σώματός σου σε μια, εν τέλει, επίδειξη εξουσίας.
Αίσθηση έκαναν πολλά ακόμα ντοκιμαντέρ, μεταξύ των οποίων Η Επιστροφή στην Πατρίδα των Χρύσα Τζελέπη και Άκη Κερσανίδη, για έναν Γερμανό ψυχίατρο, ο οποίος απαρνιέται την ταυτότητά του και ξεκινά ένα προσωπικό ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο των εγκλημάτων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (Βραβείο Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου- ΠΕΚΚ), η Επιστροφή στο Ντεπώ του Δημήτρη Ζάχου σε συνεργασία και παραγωγή Parallaxi, για την ανάγκη επιστροφής στην πόλη αυτού του σημαντικού δείγματος βιομηχανικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς (Βραβείο Κοινού Fischer για ελληνική ταινία κάτω των 50’).
Ολοένα και πιο δημοφιλή είναι τα podcast, με φετινά βραβευμένα την Τυφλή Γοητεία των Μιχάλη Αγραφιώτη, Στέλλας Κανταρτζή και Ελευθερίας Αυγερινού και τις Φωνές Δικαίωσης του Ανδρέα Βάγια (ειδική μνεία), ενώ μεγάλο ενδιαφέρον έχουν οι δουλειές που ξεχώρισαν στο τμήμα Agora, ανάμεσα στις οποίες είναι και το The Bugboy του Λουκά Παλαιοκρασσά, που θα περιμένουμε με χαρά.
Δείτε ΕΔΩ τους νικητές των φετινών βραβείων
