Το Goethe-Institut Athen σάς προσκαλεί στην τρίτη εκδήλωση της σειράς Heritage in Focus [Η κληρονομιά στο επίκεντρο] την Πέμπτη 5 Ιουνίου στις 19:30 στο Goethe-Institut Athen. Η εκδήλωση «Νερό και Φύση: Μια κληρονομιά;» περιλαμβάνει μία κεντρική ομιλία από την Carola Hein, μία συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, σε συντονισμό της Δάφνης Δραγώνα, με τη συμμετοχή του Θάνου Ανδρίτσου, του Γιώργου Σαχίνη, του Max Bayer και της Carola Hein, όπως και μια παρουσίαση έργου από τη Walmeri Ribeiro.
Επιπλέον, την προβολή των φιλμικών έργων On the Other Side – Oil Islands [Από την άλλη πλευρά – Νησιά του πετρελαίου] της Walmeri Ribeiro, Το στρώμα της καταστροφής του Κώστα Βρεττάκου και Ο Ηρακλής, ο Αχελώος και η γιαγιά μου του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου (παρουσία του σκηνοθέτη), που ξεκινά στις 22:00.
Η σειρά εκδηλώσεων Heritage in Focus [Η κληρονομιά στο επίκεντρο]
Η ιδέα της «πολιτιστικής κληρονομιάς» απασχολεί σήμερα σε μεγάλο βαθμό την ακαδημαϊκή κοινότητα, την πολιτική, τους πολιτιστικούς οργανισμούς και τα ΜΜΕ. Παρότι στο παρελθόν αυτή η έννοια ενδιέφερε κυρίως πτυχές του ιδιωτικού δικαίου, όπως το κληρονομικό δίκαιο, και σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο την προστασία αρχιτεκτονικών μνημείων, τα τελευταία χρόνια ο ορισμός της «πολιτιστικής κληρονομιάς» έχει διευρυνθεί αισθητά ως προς τις σημασίες και, κατ’ επέκταση, τη χρήση της. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στον επαναπροσδιορισμό του όρου από την UNESCO, η οποία τις τελευταίες δεκαετίες έχει επεκτείνει σημαντικά το πεδίο προστασίας της ανθρώπινης «πολιτιστικής κληρονομιάς». Έτσι, εδώ και είκοσι χρόνια, υπό προστασία μπορούν να τεθούν και πολιτισμικές παραδόσεις, έθιμα ή φαγητά, λόγου χάρη το βυζαντινό άσμα της Ελλάδας και της Κύπρου ή η σκηνή των κλαμπ του Βερολίνου, που ενώ κάποτε θεωρούνταν αβανγκάρντ και ανατρεπτική, σήμερα ανήκει στις απειλούμενες με εξαφάνιση παραδόσεις.
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια –λόγω και των σχετικών δημόσιων συζητήσεων– έχει αυξηθεί το ακαδημαϊκό ενδιαφέρον για την «πολιτιστική κληρονομιά». Έτσι, το τι σημαίνει «πολιτιστική κληρονομιά» είναι σήμερα ένα ερώτημα που εξετάζεται ευρέως στις επιστήμες της ιστορίας και του πολιτισμού, την εθνολογία και τις «μουσειακές σπουδές», οδηγώντας σε άλλα ζητήματα: την εθνογένεση (nation building), την επιστροφή αρχαιοτήτων και την προέλευση των έργων τέχνης, την αντιμετώπιση της (μετα)αποικιοκρατίας καθώς και την καταχρηστική εκμετάλλευση η οποία θέτει σε κίνδυνο τον άνθρωπο και τη φύση. Ένα παράδειγμα που σχετίζεται με την κλιματική κρίση αλλά και με τις μεταποικιοκρατικές συζητήσεις είναι το θέμα της οντολογικής κατηγορίας του μη ανθρώπινου παράγοντα: Έχουν τα ποτάμια, τα δάση ή άλλα φυσικά τοπία δικαιώματα; Δεν θα έπρεπε να απολαμβάνουν και αυτά ένα καθεστώς προστασίας ως μη πολιτιστική κληρονομιά; Και οι ορυκτολογικές ή φυσιογνωστικές συλλογές; Δεν αφηγούνται και αυτές (πολιτισμικές) ιστορίες σχέσεων εξάρτησης και ανθρώπινης εκμετάλλευσης; Ταυτόχρονα, ακούγονται και κάποιες πρώτες αντίθετες γνώμες που χαρακτηρίζουν αυτήν την ευρεία εστίαση στο παρελθόν «νοσταλγία» ‒ συμβάλλοντας πάντως και αυτές στην κριτική και εξονυχιστική διερεύνηση του θέματος.
Η σειρά εκδηλώσεων με τίτλο Heritage in Focus [Η κληρονομιά στο επίκεντρο], την οποία διοργανώνουν το Goethe-Institut Athen και το Humboldt Forum, πραγματεύεται το θεματικό πεδίο της «κληρονομιάς» από τέσσερις διαφορετικές οπτικές γωνίες, εστιάζοντας όμως στη Γερμανία και την Ελλάδα. Με αφετηρία την αισθητά διευρυμένη ερμηνεία και το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την έννοια της «κληρονομιάς», σε τέσσερις συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης θα εξεταστούν θέματα όπως η άυλη πολιτιστική και η πολεοδομική κληρονομιά, αλλά και το θεματικό σύνολο που αφορά τη φύση και την κληρονομιά, καθώς και το ζήτημα της εθνογένεσης (nation building) σε σχέση με τα ευρήματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και την επιστροφή τους στις χώρες προέλευσης. Τα αποτελέσματα αυτών των συζητήσεων θα παρουσιαστούν το 2026-27 στο πλαίσιο της θεματικής «Κληρονομιά» στο Humboldt Forum.
Heritage in Focus #3: «Νερό και φύση: Μια κληρονομιά;»
Με την εκδήλωση στις 5 Ιουνίου, η σειρά Heritage in Focus [Η κληρονομιά στο επίκεντρο] θα εξερευνήσει καινούρια θεματικά και γεωγραφικά πεδία: Στόχος είναι να απομακρυνθούμε από την ανθρώπινη –και κυρίως από την ευρωπαϊκή– κληρονομιά και να θέσουμε στο επίκεντρο τη φύση. Έτσι, το Heritage in Focus #3 θα εστιάσει στο υδάτινο στοιχείο.
Με αφετηρία το νερό, λοιπόν, θα τεθούν ερωτήματα σχετικά με την αλληλεπίδραση και τη σύνδεση ανάμεσα στα φυσικά και πολιτισμικά τοπία αφενός και στην πολιτισμική κληρονομιά αφετέρου. Ισχύουν για την κληρονομιά της φύσης οι ίδιοι νόμοι όπως για την κληρονομιά του πολιτισμού; Μπορούν να θεωρηθούν τα ποτάμια, οι λίμνες ή οι θάλασσες «πρόσωπα» στα οποία θα αναγνωριστούν τα ίδια δικαιώματα και η ίδια προστασία όπως στους ανθρώπους; Πώς μπορούν να συμφιλιωθούν η Δυτική αντίληψη για τη φύση, που διαπνέεται από την οικονομία της αγοράς, και η προσέγγισή της με βάση τη γνώση των αυτόχθονων λαών που βλέπουν στα στοιχεία της φύσης προσωποποιημένες εκδοχές τους οι οποίες αποτελούν μέρος της κοινότητας;
Όπως και στις προηγούμενες εκδηλώσεις της σειράς Heritage in Focus, τα ερωτήματα αυτά θα διερευνηθούν με βάση τα συγκεκριμένα παραδείγματα της Αθήνας και του Βερολίνου – δύο πόλεων στις οποίες το μέλλον των υδάτινων πόρων είναι ένα όλο και πιο επείγον ζήτημα στον διάλογο που αφορά τον αστικό χώρο. Έτσι, η σχεδιαζόμενη αξιοποίηση αρχαίων υδροδοτικών υποδομών της Αθήνας δείχνει ότι η πόλη αναζητά στη συνθήκη της κλιματικής αλλαγής νέους τρόπους διαχείρισης της αρχαίας κληρονομιάς της. Ομοίως και το Βερολίνο, όπου λόγω των διαρθρωτικών αλλαγών στη βιομηχανία τα επόμενα χρόνια υπάρχει ο κίνδυνος μεγάλης λειψυδρίας, θέλει να ακολουθήσει νέες πολιτικές για την ύδρευση και τη διαχείριση των αστικών υδάτων. Οι ακτιβιστικές ομάδες της πόλης μαρτυρούν την επιθυμία της βερολινέζικης κοινωνίας να επαναπροσδιορίσει τη σχέση της με τα ποτάμια και της λίμνες της μεγαλούπολης.
Οι λύσεις πρέπει πιθανόν να αναζητηθούν σε μια μη ανθρωποκεντρική αντίληψη της φύσης. Σε αυτό συνηγορούν οι παγκοσμίως αυξανόμενες συζητήσεις για τη «νομική υπόσταση» των υδάτινων πόρων, οι οποίες γίνονται και στην Ελλάδα.
Η πρωτοβουλία Spree:publik του Βερολίνου δείχνει πώς θα μπορούσε να είναι μια εναλλακτική, μη εμπορευματοποιημένη και συμμετοχική προσέγγιση του θέματος του νερού. Εκτός από αυτές τις ευρωπαϊκές οπτικές, στη συζήτηση θα εξεταστούν οι εμπειρίες και η σκοπιά των αυτόχθονων κοινοτήτων. Προσκεκλημένη είναι η καλλιτέχνιδα και επιμελήτρια από τη Βραζιλία, Walmeri Ribeiro, η οποία παρουσιάζει σε φιλμικές δουλειές και περφόρμανς της την εμπειρία των Βραζιλιάνων ψαράδων. Με μια επίσκεψη στο αρχαίο αθηναϊκό υδραγωγείο (06.06.2025) και ένα πρόγραμμα ταινιών μεσαίου μήκους αποσκοπείται η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού για το θέμα.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ – URBANDIG PROJECT
Στις 6 Ιουνίου η ομάδα UrbanDig Project μάς προσκαλεί να ανακαλύψουμε το Αδριάνειο Υδραγωγείο της Αθήνας. Από τον 2ο αιώνα μ.Χ., το υδραγωγείο διατηρεί ανελλιπώς την ίδια διαδρομή του νερού, η οποία εκκινεί από την Πάρνηθα και καταλήγει στην Πλατεία Δεξαμενής Κολωνακίου. Πρόκειται για το μοναδικό υδραγωγείο αυτού του είδους και μήκους στην Ευρώπη. Μέσα από το παιχνίδι στην πλατεία Δεξαμενής, οι συμμετέχοντες/-ουσες θα γνωρίσουν την περίπτωση του Αδριάνειου Υδραγωγείου, ενώ θα λάβουν ερεθίσματα για να αναλογιστούν πάνω στους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους των πόλεων όπου ζούμε.
Ηλικίες: 8-70 ετών
Μέγιστος αριθμός συμμετεχόντων/-ουσών: 30 άτομα
Προκράτηση θέσης στο [email protected]. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
Τοποθεσία, ημέρα και ώρα συνάντησης: πλατεία Δεξαμενής, Πα 6.6., 10:30
Διάρκεια: 3-3 ½ ώρες
Επόμενη εκδήλωση: Heritage in Focus #4
Η σειρά Heritage in Focus θα ολοκληρωθεί στις 6 Νοεμβρίου 2025 με το μεγάλο θέμα της εθνογένεσης (nation building) υπό το πρίσμα ευρημάτων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και της επιστροφής αρχαιοτήτων στις χώρες προέλευσης. Στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων, οι προβολές ταινιών και οι συζητήσεις με σκηνοθέτες και σκηνοθέτριες θα δώσουν το έναυσμα για ανταλλαγή απόψεων και γνώσεων με αφετηρία τον χειρισμό του θέματος της κληρονομιάς στον κόσμο της τέχνης.
