Εγκαινιάζεται σήμερα, στις 20:00, στο Μουσείο Μπενάκη/Πειραιώς 138, η έκθεση με τίτλο «Shadows of the Mind» του διεθνώς αναγνωρισμένου φωτογράφου Roger Ballen σε επιμέλεια του Ηρακλή Παπαϊωάννου. Η έκθεση, που συνδιοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη, το Momus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και το Studio Roger Ballen, με την υποστήριξη του ΕΜΣΤ, θα διαρκέσει από την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2025 έως την Κυριακή 25 Ιανουαρίου 2026. Σήμερα, ημέρα εγκαινίων, στις 19:00, θα πραγματοποιηθεί ομιλία του καλλιτέχνη (στην αγγλική γλώσσα) με θέμα το έργο του στο Αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη/Πειραιώς 138.
Όπως αναφέρει σχετικό Δελτίο Τύπου, τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, η φωτογραφία του Roger Ballen βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη. Υφολογικά, οι τετράγωνες φωτογραφίες του προχώρησαν από την ωμή λιτότητα του ασπρόμαυρου σε πιο εκλεπτυσμένα σκηνοθετημένες έγχρωμες σκηνές. Εννοιακά, το πρώιμο έργο του Ballen υιοθέτησε μία λογική εγγύτερα στο ντοκουμέντο, συλλαμβάνοντας τη ζωή ανθρώπων γύρω του ενώ εργαζόταν ως γεωλόγος σε αγροτικές περιοχές της Νότιας Αφρικής. Καθώς, όμως, η αλληλεπίδραση με τα θέματά του έγινε βαθύτερη, η εστίασή του στράφηκε στον εσωτερικό κόσμο της ανθρώπινης ψυχής, οδηγώντας σε ένα είδος «μυθοπλαστικού ντοκουμέντου». Το έργο του έχει θεμελιώσει τη δική του αισθητική: Το Ballenesque, ένα θέατρο του μυαλού φτιαγμένο από οργανικούς και ανόργανους χαρακτήρες, φαντάσματα, ζώα και το παράλογο.
Γεννημένος στη Νέα Υόρκη το 1950, ο Ballen ζει και εργάζεται στη Νότια Αφρική τα τελευταία 40 χρόνια. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο επιδραστικούς και σημαντικούς καλλιτέχνες φωτογράφους του 21ου αιώνα. Στην πρακτική του ο Ballen έχει όλο και πιο έντονα διερευνήσει τις δυνατότητες να ενώσει τη φωτογραφία, το σχέδιο και την εγκατάσταση, επεκτείνοντας διαρκώς το ρεπερτόριο και την εικαστική γλώσσα του. Αυτή η ένωση είναι μία συνεισφορά μακράς πνοής στο πεδίο της τέχνης, καθώς και ένα ισχυρό σχόλιο για την ανθρώπινη συνθήκη και το δημιουργικό δυναμικό της.
Η αναδρομική έκθεση «Roger Ballen: Shadows of the Mind» περιλαμβάνει έργα από διάφορες φωτογραφικές σειρές, όπως Dorps (1986), Platteland (1994), Outland (2001), Shadow Chamber (2004), Boarding House (2009), Asylum of Birds (2013), Theatre of Apparitions (2016) και Spirits and Spaces (2025). Η θέαση αυτών των έργων μαζί επιτρέπει στο κοινό να έχει μία εμπειρία συμπυκνωμένη, από το τεκμηριωτικό ύφος των παλαιότερων έργων μέχρι τη δημιουργία του ψυχολογικού θεάτρου που έγινε το επίκεντρο του έργου του από τις αρχές του 2000, και την εξέλιξη του έγχρωμου ύφους Ballenesque, στην τελευταία έκδοσή του Spirits and Spaces. Η έκθεση επισκοπεί την έκταση της ικανότητας του Ballen να μετασχηματίζει μία εικόνα πέρα από τα όρια της αφηγηματικότητας του μέσου, καθώς και το ενδιαφέρον του να φέρνει στο προσκήνιο αυτά που βρίσκονται στο περιθώριο των κοινωνιών μας.
Ο Ballen, που αναφέρεται στον εαυτό του ως «outsider», το περιγράφει ως εξής: «Στόχος μου ήταν να γκρεμίσω τα όρια ανάμεσα στη φωτογραφία και τις άλλες τέχνες, βγάζοντας τη φωτογραφία από την αυτοαπομόνωσή της».
Η έκθεση «Roger Ballen: Shadows of the Mind» επιδεικνύει το εύρος της πρακτικής του Ballen επιβεβαιώνοντας τον σκοπό του να διαλύει όρια και να μετασχηματίζει τη φωτογραφία σε ένα θέατρο του μυαλού. Ο Roger Ballen έχει εκδώσει διεθνώς περισσότερα από 25 βιβλία. Τα έργα του βρίσκονται σε περισσότερες από 50 από τις σημαντικότερες διεθνώς συλλογές μουσείων. Επίσης, υπήρξε δημιουργός αρκετών αναγνωρισμένων ταινιών μικρού μήκους που συσχετίζονται με τις φωτογραφικές σειρές του, ενώ υπήρξε ένας από τους καλλιτέχνες που εκπροσώπησαν τη Νότια Αφρική στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2022. Ακόμη, είναι ιδρυτής και διευθυντής του Inside Out Centre for the Arts και του Roger Ballen Centre for Photography στο Γιοχάνεσμπουργκ, που στοχεύει στο να αναδεικνύει διεθνή και αφρικανικά θέματα μέσα από την τέχνη και τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Τον Σεπτέμβριο 2025 οι εκδόσεις Thames and Hudson κυκλοφόρησαν το Spirits and Spaces, την πρώτη έγχρωμη έκδοση του Ballen.
Σημειώνεται ότι ξεναγήσεις από τον επιμελητή της έκθεσης, Ηρακλή Παπαϊωάννου, θα πραγματοποιηθούν το Σάββατο 29 Νοεμβρίου 2025, στις 17:00 και την Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2025, στις 12:00. Ο αριθμός των θέσεων είναι περιορισμένος. Η συμμετοχή στις ξεναγήσεις επιβαρύνει το εισιτήριο της έκθεσης κατά 2ύο ευρώ. Προαγορά εισιτηρίου στο tickets.benaki.org.
