Ανταπόκριση από το 13ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων είναι ένας φάρος πολιτισμού δίπλα στον φάρο των Χανίων και εμείς ήμασταν εκεί και σας μεταφέρουμε εντυπώσεις

Οκτώβρης στα Χανιά: Ένα ραντεβού με το αγαπημένο μέρος αλλά και με το αγαπημένο φεστιβάλ που φέτος έκλεισε τα 13 του χρόνια: Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων.

Τον φθινόπωρο είναι μεν η γιορτή του φεστιβάλ, αλλά αυτό που το ξεχωρίζει είναι οι δράσεις που υλοποιεί όλη την υπόλοιπη χρονιά: Εκπαιδευτικά προγράμματα, εργαστήρια και προβολές στα σχολεία και στην κοινότητα – με 15.000 μαθητές και εκπαιδευτικούς να έχουν συμμετάσχει σε κάποια δράση -, προσεγμένες εκδόσεις, κινηματογραφικά summer camps, συνεργασίες με ακαδημαϊκά ιδρύματα, podcast, θερινές προβολές, μουσικές βραδιές, εκθέσεις, καταγραφές προφορικής ιστορίας, παραστάσεις, κινηματογραφική λέσχη, συνέδρια και τόσα άλλα.

Ο χώρος του φεστιβάλ στο πνευματικό κέντρο Χανίων

Όπως είπε ο Ματθαίος Φραντζεσκάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ και «εφευρέτης του πολιτιστικού διακτινισμού», όπως τόσο εύστοχα τον αποκάλεσε ο δημοσιογράφος Γιώργος Αλλαμανής, «Από αύριο ξεκινάμε να δουλεύουμε για το 14^ο φεστιβάλ και για όλες τα ετήσιες δράσεις. Το Φεστιβάλ Χανίων δεν είναι απλά θεσμός, αλλά κατάθεση ψυχής». 334 ταινίες απ’ όλον τον κόσμο προβλήθηκαν φέτος και 148 άτομα δήλωσαν εθελοντές, με την παλαιότερη, την Αργυρώ Φόρτη να φεύγει φέτος συγκινημένη από την τελετή λήξης με την τιμητική της διάκριση.

Ένα φιλί στην παλαιότερη εθελόντρια, Αργυρώ Φόρτη

Παντελής Βούλγαρης, Ματθαίος Φραντζεσκάκης

Φέτος, περισσότερος κόσμος από κάθε άλλη χρονιά κατέκλυσε τη βασική αίθουσα προβολών του Πνευματικού Κέντρου, όπου κατά κύριο λόγο διεξάγεται το φεστιβάλ. Τα πρωινά η αίθουσα γέμιζε από μαθητές σχολείων κάθε βαθμίδας (θα παραφράσω λέγοντας ότι μια καλή ταινία ίσον χίλια μαθήματα!), ενώ υπήρξε και η παραδοσιακή προβολή για την τρίτη ηλικία, μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές κάθε χρονιά. Οι «εκτός των τειχών» προβολές έχουν επίσης πάντα ενδιαφέρον. Φέτος προστέθηκε σε αυτές ένας νέος, ιντριγκαδόρικος χώρος, ο Φούρνος, όπου εκτός από προβολές, είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τις live μουσικές του The Boy&Veslemes&Trichromi.

The Boy live @ Fournos Bar

Τα παιδιά είχαν δημιουργήσει όλη τη χρονιά τις δικές τους «Ιστορίες για ν’ ακουστούν», ταινίες σε πανελλήνιο διαγωνισμό και τις είδαμε επίσης σε πρωινή προβολή. Αυτή η έμφαση στις δημιουργίες των παιδιών και των νέων αξίζει να συνεχίσει και να εξαπλωθεί – είναι άλλωστε από τους καλύτερους τρόπους να δει κανείς τι πραγματικά τους απασχολεί. Σημαντική επίσης δείχνει να είναι η δουλειά που έγινε με την πρώτη επιτροπή νέων που απένειμε τα νεανικά βραβεία: Μια προετοιμασία εν είδει εκπαιδευτικής διαδραστικής διαδικασίας για να εξοικειωθούν τα παιδιά με την κριτική και την αξιολόγηση ταινιών. «Μπορεί να είμαι από την Κρήτη, αλλά είχα πρώτη φορά την εμπειρία να είμαι κριτικός», είπε χαρακτηριστικά ένας νέος από την ομάδα!

Οι μαθητές φτάνουν για τη βράβευση των ταινιών τους

Ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ, animation, μικρού και μεγάλου μήκους, από Ελλάδα και εξωτερικό, το Φεστιβάλ Χανίων είναι πληθωρικό και έχει απ’ όλα μαζί με βιβλιοπαρουσιάσεις, εργαστήρια, masterclasses, εκθέσεις, εκδηλώσεις. Φέτος μάλιστα πριν από τις προβολές είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθούμε σύντομες ταινίες animation από την Παλαιστίνη.

Έκθεση εξωφύλλων αγαπημένων δίσκων

Στις μέρες που βρέθηκα εκεί, και αφού είχαν προηγηθεί τιμητικές εκδηλώσεις με τον Εμίρ Κουστουρίτσα, τον Λευτέρη Χαρωνίτη, αλλά και τον Θοδωρή Παπαδουλάκη (ο οποίος σημειωτέον γυρνά αυτές τις μέρες την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία στα Χανιά με τίτλο Ξανασταυρώνεται), είδαν τα μάτια μου πολλά!

Στιγμιότυπο από τα γυρίσματα της ταινίας Ξανασταυρώνεται, του Θ. Παπαδουλάκη

Μερικά highlights από το τελευταίο τριήμερο του φεστιβάλ:

Η τιμητική εκδήλωση για τον Παντελή Βούλγαρη μετά την προβολή της ταινίας του «Το τελευταίο σημείωμα». Ο ίδιος ήταν εκεί, πλαισιωμένος από την οικογένειά του, περιτριγυρισμένος από συγκινημένο κοινό και μουσικούς που έπαιζαν τις μελωδίες από τις ταινίες του. Μίλησε για τον Διονύση Σαββόπουλο, που είχαν συνεργαστεί στο Happy Day, και για πολλούς ακόμα καλλιτέχνες, «ευλογημένες, αλησμόνητες υπάρξεις», όπως τους αποκάλεσε, ενώ σε κάθε αναφορά, ερώτηση, σχόλιο, επανέφερε την κουβέντα σε αυτό που αγαπά και ξέρει πολύ καλά να κάνει: το σινεμά. Μίλησε για τα Χανιά που γνώρισε και αγάπησε μέσω της γυναίκας του, της Ιωάννας Καρυστιάνη, καθώς και για «την Τέχνη, που συνεχίζει με πείσμα και αλληλεγγύη, όταν τα πράγματα στραβώνουν». «Ακούστε τους νέους δημιουργούς», μας παρότρυνε, «σεβαστείτε τον κόπο τους, ακούστε τι έχουν να σας πουν».

Τιμητική εκδήλωση με Παντελή Βούλγαρη

Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μάνου Χατζηδάκη παρακολουθήσαμε το ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Βερνίκου, «Είδωλο στον Καθρέφτη» (2008). Είδαμε το ξεκίνημα και την πορεία του μεγάλου δημιουργού, τη συνάντησή του με την επιτυχία, τη σχέση του με τα παιδιά του Πειραιά, την άρνησή του να παραλάβει το Όσκαρ. Ο Βερνίκος είχε φιλία 34 χρόνων με τον Χατζιδάκη και η ταινία είχε αρκετό και ενδιαφέρον οπτικοακουστικό αρχείο, ενώ ο ίδιος μας μίλησε για την αγάπη του συνθέτη για τη γνώση και τη βαθύτερη σκέψη.

Από την εκδήλωση Όταν ο Μίκης συνάντησε τον Μάνο

Στο όμορφο κτήριο του Βενιζέλειου Ωδείου Χανίων παρακολουθήσαμε ειδική εκδήλωση με θέμα «Όταν ο Μίκης συνάντησε τον Μάνο». Οι μουσικές που ακούσαμε από τον πιανίστα Γιώργο Σαλτάρη ήταν μαγικές. Ο βασικός ομιλητής, ο δημοσιογράφος-συγγραφέας Γιώργος Αλλαμανής, κάνει, όπως πάντα άλλωστε, ενδελεχή έρευνα για τη συγγραφή του νέου του βιβλίου για τον Χατζηδάκι. Ήταν αδύνατον λοιπόν, όπως είπε, να μην πέσει πάνω στον Θεοδωράκη. Για δύο πράγματα μετάνιωσε στη ζωή του ο Χατζηδάκις, που δεν έγραψε συμφωνίες και που δεν παντρεύτηκε τον Μίκη, ανέφερε χαρακτηριστικά. Κάναμε αναδρομή στην πρώτη τους συνάντηση το ‘45 στη λέσχη της ΕΠΟΝ, την πολιτική τους δράση και ιδεολογία, τις διαφορές τους αλλά κυρίως τις στιγμές που υπερασπίστηκαν με σθένος ο ένας τον άλλον. Παιδιά δικηγόρων και οι δύο, αγαπούσαν την ποίηση, ως νέοι έγραφαν μουσικοκριτικές, αγαπούσαν τη λαϊκή μουσική και το μπουζούκι και έκαναν μεγάλες επιτυχίες στον κινηματογράφο. Μάλιστα, οι δύο πρώτοι δίσκοι της δισκογραφικής του Χατζιδάκι, του Σείριου, ήταν ο Διόνυσος και η Φαίδρα του Θεοδωράκη. Όπως πάντως τονίστηκε, τόσο σε αυτήν την εκδήλωση, όπως και στην προβολή του ντοκιμαντέρ, ενώ το μεγάλο αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη το κατέθεσε ο ίδιος και υπάρχει στο Μέγαρο Μουσικής, αντιθέτως το αρχείο του Χατζιδάκι 31 χρόνια μετά τον θάνατό του, δυστυχώς αγνοείται – επιστολές, παρτιτούρες, φωτογραφίες, οπτικοακουστικά αρχεία, προσωπικά ντοκουμέντα.

Από την έκθεση How I see Chania

Από τις ταινίες που είδα στα Χανιά και σκέφτομαι ακόμα είναι η Επιστροφή στην Πατρίδα της Χρύσας Τζελέπη και του Άκη Κερσανίδη (βραβείο κοινού για ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους). Το 2020 ένας φίλος τους χάρισε το μεταφρασμένο βιβλίο του ψυχιάτρου Titus Milech, «Ο τόπος του εγκλήματος – Γερμανία, Ανοίκεια Πατρίδα». Ο Titus είναι ψυχίατρος, μεγάλωσε στη Γερμανία και εργάστηκε και έζησε στη Γαλλία (τώρα ζει αρκετά και στη βόρεια Ελλάδα). Μετά από πολλά χρόνια άρνησης της γερμανικής του καταγωγής, κάνει ένα ταξίδι στους τόπους με τους οποίους συνδέεται στη Γερμανία αλλά και σε πολλά στρατόπεδα συγκέντρωσης ερχόμενος αντιμέτωπος με αυτό που περισσότερο αρνείται: Την καταγωγή και την ταυτότητά του. Το προσωπικό και διαγενεακό τραύμα, το τραύμα των θυμάτων αλλά και των θυτών, η μνήμη, η πατρίδα, η γλώσσα, ανείπωτες αλήθειες και μυστικά είναι ζητήματα που ακουμπά το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ που ακολουθεί τον Τίτους σε αυτό το ταξίδι. Ο ίδιος θεωρεί ότι κάτι παρόμοιο με τις θηριωδίες της ναζιστικής Γερμανίας μπορεί να ξανασυμβεί, γι’ αυτό η αλήθεια και η μνήμη είναι κρίσιμες. Μας υπενθύμισε τη φράση του Ουμπέρτο Έκο, ότι πολιτισμός είναι το πόσο μπορούμε να ανεχόμαστε ο ένας τον άλλον και ότι μόνο με τη σκέψη μπορείς να αποβάλεις αυτοματισμούς. Ανέφερε χαρακτηριστικά δύο λέξεις συχνές στο γερμανικό λεξιλόγιο: Ακολουθώ και Υπακούω. «Τότε όμως θα είμαστε πάντα πίσω από τους προγόνους μας, ενώ θα έπρεπε να είμαστε πλέον μπροστά», είπε στην ταινία. Αν και η ταινία είχε μεγάλη διάρκεια και τελείωσε αργά το βράδυ, ήταν εντυπωσιακό το πόσο καθήλωσε το κοινό προκαλώντας μεγάλες κι ενδιαφέρουσες συζητήσεις αμέσως μετά την προβολή.

Τα προγράμματα του φετινού φεστιβάλ

Πολλές ήταν ακόμη οι ταινίες που πρόλαβα να δω και απόλαυσα, είτε για το κινηματογραφικό τους ύφος είτε για το ενδιαφέρον τους θέμα, όπως η Μέρα που γίναμε Ήρωες της Σελήνης Παπαγεωργίου, το Al Amal (Ένα ταξίδι ελπίδας) του Thomas Kunstler, η Κυρία του Ασανσέρ του Marcin Modzelewski, το Children of War της Ζίνας Παπαδοπούλου με το αντιπολεμικό ποίημα «Χρόνια πολλά Αχμέντ» που εστάλη από τη NASA στο φεγγάρι, το Δόντι και ο Βράχος του Κωστή Αλεβίζου, το ξεκαρδιστικό Holy Shit των Ταξιάρχη Δεληγιάννη και Βασίλη Τσιουβάρα, κ.ά. Το ίδιο και τις εκθέσεις, τα εργαστήρια, τις υπέροχες μουσικές, τα βιβλία και όλες τις δράσεις, το αγαπημένο ραδιόφωνο Δίκτυο FM 91,5 που τις μέρες αυτές στήνει εκεί το στούντιό του και γίνεται απολύτως φεστιβαλικό και πάνω απ’ όλα το ίδιο το φεστιβάλ και τους ανθρώπους του που δεν παύουν να πιστεύουν ότι ο πολιτισμός μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο.

Οι νέοι κριτικοί!

Εθελόντρια του φεστιβάλ

Στο podcast room

Η κατάμεστη αίθουσα στην τελετή λήξης