Η Λίλα Παπαπάσχου με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας αφιερώνει μερικές σκέψεις σε όλες τις γυναίκες του τότε και του τώρα, που “χάθηκαν” λόγω φύλου, αλλά και όσες μάχονται καθημερινά για τα αυτονόητα

8 Μαρτίου σήμερα και παραδοσιακά θα γιορτάσουμε την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας με εξόδους μόνο γυναικοπαρέες, τριαντάφυλλα – και λοιπά άνθη – και φυσικά αλληλοευχομένες “χρόνια πολλά”, “να μας χαιρόμαστε” και τα συναφή. Δε λέω μια χαρά είναι όλα αυτά, κι εγώ είμαι υπέρ αυτής της ετήσιας υπενθύμισης όλων αυτών για τα οποία θα έπρεπε να γιορτάζουμε. Δυστυχώς όμως υπάρχουν και πολλοί λόγοι για τους οποίους θα έπρεπε να αναρωτηθούμε τι πραγματικά συμβολίζει η συγκεκριμένη ημέρα, πριν βιαστούμε να “πανηγυρίσουμε”.

Με μια πρώτη ματιά ο κόσμος έχει αλλάξει ριζικά από την εποχή των μαμάδων, των γιαγιάδων και ακόμα προγενέστερων γυναικών – διάσημων ή μη – που έδωσαν σκληρές μάχες, η καθεμία με τον τρόπο της, για να φτάσουμε στο δικό μας “απελευθερωμένο” σήμερα. Στην εποχή μας οι γυναίκες είναι παντού, αν και όχι στην ίδια ποσόστωση αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες. Ντύνονται όπως θέλουν, ζουν όπως θέλουν – εργένισσες, παντρεμένες με παιδιά, παντρεμένες χωρίς παιδιά, single από άποψη, συζόντας με άλλες γυναίκες, μεγαλώνοντας μόνες παιδιά κλπ. Δίνουν δυναμικά το παρών στην πολιτική – να σημειωθεί ότι μέχρι αρκετά πρόσφατα στην ιστορία δεν είχαν καν δικαίωμα ψήφου – κατέχουν θέσεις ευθύνης και γενικότερα διαπρέπουν. Τότε αφού είναι όλα τόσο καλά και ωραία, γιατί έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια (ειδικά από την πανδημία και μετά) οι γυναικοκτονίες (όποιος έχει θέμα με τον συγκεκριμένο όρο…ζαμανφού!) και τα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας;

Δύση & Ανατολή και στη μέση οι γυναίκες

Μμμ, αυτό το ερώτημα επιδέχεται πολλών και διαφορετικών – συχνά αντιφατικών – απαντήσεων. Ναι, είναι αλήθεια πως ο ρόλος της γυναίκας στο δυτικό κόσμο είναι πολύ ισχυροποιημένος, τουλάχιστον φαινομενικά. Σε κουβέντες μεταξύ γυναικών ακούω συχνά να οικτίρουν τις ομόφυλές τους που ζουν π.χ. στην Ινδία ή σε μουσουλμανικά καθεστώτα δηλώνοντας μεταξύ αστείου και σοβαρού “για σκέψου να έπρεπε να φοράμε μπούργκα!”.

Αυτομάτως θέτουν εαυτόν σε απείρως καλύτερη μοίρα από αυτήν των γυναικών που ζουν με δεκάδες περιορισμούς και απαγορεύσεις, ακόμα και σε απλά, καθημερινά πράγματα που στον υπόλοιπο κόσμο θεωρούνται δεδομένα. Ποιος ξέρει όμως, αν οι ίδιες αυτές “προνομιούχες” γυναίκες που λυπούνται όσες δεν απολαμβάνουν τα προνόμια της Δύσης, είναι θύματα ενδοοικογενειακής – ή άλλης – βίας; Άραγε εμείς οι ίδιες οι γυναίκες αγαπάμε τις άλλες γυναίκες ή συνεχίζουμε να υπηρετούμε τα πατριαρχικά πρότυπα, προσπαθώντας να βγάλει η μία το μάτι της άλλης, ρίχνοντας το φταίξιμο στην κακούργα την – ανταγωνιστική – κοινωνία; Σε αυτό το σημείο να ξεκαθαρίσω πως οι γενικεύσεις τύπου “όλοι οι άντρες είναι….(αλλάζει κάθε φορά ο χαρακτηρισμός)” και παρόμοιοι αφορισμοί συλλήβδην του ανδρικού φύλου, όχι απλά δεν με βρίσκουν σύμφωνη, αλλά με κάνουν να θέλω να τους υπερασπιστώ.

Θα μου πείτε μέρα που βρήκες και εσύ κυρία μου να ανοίξεις τον ασκό του Αιόλου. Πάρε εκεί το λουλουδάκι σου και καμία φίλη σου αλά μπρατσέτα και πιείτε έναν καφέ στην υγειά των γυναικών που έχουν αντέξει τόσα και τόσα ανά τους αιώνες. Δίκιο έχετε, αλλά αν δεν τα πούμε σήμερα αυτά πότε να τα πούμε, είναι και θέμα momentum ρε αδερφέ, κρίμα να πάει χαμένο.

Κακά τα ψέματα έχουμε κι εμείς τις ευθύνες μας. Για να αλλάξει ο τρόπος που μας βλέπουν οι άλλοι, θα πρέπει να αλλάξει κι ο τρόπος που βλέπουμε εμείς τους εαυτούς μας. Η “θυματοποίηση” της γυναίκας δεν είναι καινούργιο φρούτο, απλώς στην εποχή μας διαθέτουμε πολύ περισσότερα εφόδια για να αντιμετωπίσουμε το “κακό” στη ρίζα του.

Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι εκτός από τις γυναικοκτονίες έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα περιστατικά σχολικής βίας και εκφοβισμού (για να μη μιλήσουμε για το cyber bullying, το revenge porn και πολλά ακόμη…) Τα παιδιά μιμούνται τις συμπεριφορές των μεγάλων και τη βία που εισπράττουν θα την εξαργυρώσουν με βία. Άρα, αυτό που θα πρέπει να μας απασχολήσει – ασχέτως φύλου – είναι πως θα μπορούσε να βελτιωθεί η κατάσταση, αφού πρώτα παραδεχτούμε πως κάτι δεν πάει καλά και καμία και κανείς από εμάς δεν είναι άμοιρη/ος ευθυνών.

Όλες μαζί, καμία μόνη

Θα ήθελα να αφιερώσω τις σημερινές μου σκέψεις σε όλα τα κορίτσια και τις γυναίκες που “χάθηκαν” μόνες και αβοήθητες, σε όσες ζουν καθημερινά με τον εφιάλτη της ενδοοικογενειακής βίας, σε όσες έπεσαν θύματα βιασμού, σεξουαλικής παρενόχλησης και κάθε μορφής βίας, σε όσες νιώθουν εγκλωβισμένες σε κάποια μικρή πόλη/χωριό/νησί και δεν μιλούν από φόβο και ντροπή, σε όσες ασφυκτιούν παίζοντας μονίμως το ρόλο της σούπερ μαμάς, της σούπερ επιχειρηματία, της σούπερ σέξι, της σούπερ επιτυχημένης….της….δεν έχει τέλος η απαρίθμηση των δεκάδων ρόλων που καλούμαστε να υπηρετήσουμε.

Είμαστε όλες διαφορετικές, όλες μοναδικές, όλες ίσες και καμία δεν περισσεύει σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Ας κάνουμε τη σημερινή μέρα μια πραγματική γιορτή δίνοντας στους άντρες της ζωής μας την ευκαιρία να τη χαρούν μαζί μας.

Χρόνια μας καλά!