Η Μπιενάλε σύγχρονου κοσμήματος με πάνω από 100 Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες άνοιξε τις πύλες της στο Μουσείο Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη. Το Ecogreennet και η Άννα Ρούτση ήταν εκεί για να σας ξεναγήσουν σε μερικές από τις πιο όμορφες και ενδιαφέρουσες δημιουργίες!
Σε ένα πανέμορφο ιστορικό κτήριο στους πρόποδες της Ακρόπολης, που άλλοτε στέγαζε μέρος της οικίας και τα εργαστήρια της εταιρείας του Ηλία Λαλαούνη, στεγάζεται από το 1994 το Μουσείο Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη.
Εκεί ο μεγάλος κοσμηματοποιός δημιούργησε περισσότερα από 80.000 σχέδια κοσμημάτων και διακοσμητικών αντικειμένων και επέβλεψε την κατασκευή περισσότερων από 18.000 από αυτά. Το καλαίσθητο μουσείο φιλοξενεί εκθέσεις – μόνιμες και περιοδικές, οργανώνει εργαστήρια, εκπαιδευτικά προγράμματα, residencies, εκδηλώσεις, αφιερώματα.
Πριν λίγες μέρες, στις 29 Μαΐου 2025, το μουσείο «άνοιξε» τις Πύλες Μετάβασης, μία συναρπαστική έκθεση με τις πιο πρόσφατες δημιουργίες 100+ Ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών στον τομέα του σύγχρονου εικαστικού κοσμήματος.
Αυτή η Μπιενάλε σύγχρονου εικαστικού κοσμήματος στην Ελλάδα συσπειρώνει τους καλλιτέχνες και δημιουργεί ένα δίκτυο αλληλεπίδρασης με το κοινό. Τα κοσμήματα και μικρογλυπτά που εκτίθενται, έχουν κατασκευαστεί κατά το τελευταίο έτος και υπηρετούν τη φετινή θεματική.
Η μετάβαση εξετάζεται με την έννοια της μετάβασης από το κόσμημα στο έργο τέχνης και το αντίστροφο, αλλά και των μεταβαλλόμενων κοινωνικών συνθηκών και μεταβατικής φάσης των ίδιων των καλλιτεχνών. Τα έργα αντανακλούν αναζητήσεις, δηλώσεις, κεκτημένα και διεκδικήσεις σε προσωπικό αλλά και ευρύτερο κοινωνικό πεδίο δίνοντας χώρο για διάλογο και πολλαπλές ερμηνείες.
Επίσης η φετινή θεματική αναδεικνύει την καρφίτσα ως κόσμημα ή διακοσμητικό αντικείμενο. Από τη νεολιθική εποχή ως στήριγμα του ρούχου, φτιαγμένη από όστρακα, οστά ή απολιθώματα, μέχρι τις περίτεχνες καρφίτσες που μαρτυρούσαν κοινωνικό στάτους, η καρφίτσα είναι λειτουργικό κόσμημα που εξελίσσεται μαζί με τις μεταβαλλόμενες ανάγκες του ανθρώπου.
Ταυτόχρονα η βιωσιμότητα αποτελεί την προβληματική, γύρω από την οποία κινείται η φετινή Μπιενάλε: Οι συνέπειες της αλόγιστης χρήσης πρώτων υλών, η στροφή σε εναλλακτικές, βιώσιμες πρακτικές, η ευαισθητοποίηση αντανακλώνται στα έργα που βλέπουμε. Παρακάτω μια εικόνα από ορισμένα από τα έργα που απολαύσαμε στα εγκαίνια της έκθεσης:
Μια σύνθεση καρφίτσας rainbow με τίτλο Love is the key, για τη δύναμη της αγάπης, τη συμπερίληψη, την κοινωνική απελευθέρωση και αποδοχή. Σε συναφές πλαίσιο και η καρφίτσα- εγκατάσταση Acceptance για τον αυτοπροσδιορισμό και επαναπροσδιορισμό χωρίς στερεότυπα, την αποδοχή χωρίς προκαταλήψεις.
Καρφίτσες-λουλούδια φτιαγμένες με βιοδιασπώμενο υλικό σε τρισδιάστατο εκτυπωτή με σπόρους πάπρικας. Πολύχρωμα, τροπικά πλάσματα του βυθού και της φαντασίας, επαναχρησιμοποιημένα μπαρόκ μαργαριτάρια.
Εξωτικά πουλιά και μωβ βελούδο, ασημένια πλοκάμια χταποδιού, αλλά και μια εντυπωσιακή καρφίτσα από φύλλα ακτινογραφίας να μας υπενθυμίζει την ευαλωτότητα και τη δεύτερη ευκαιρία.
Μιλώντας για ευαλωτότητα δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε μια εντυπωσιακή καρφίτσα ώμου με τίτλο Μετάβασης Αφιερώματα, φτιαγμένη με υλικά, όπως γάντια κηπουρού, σαν χέρια που απλώνονται για βοήθεια, αφιερωμένη στις γυναίκες που περνούν από τη δοκιμασία του καρκίνου του μαστού.
Συναντήσαμε επίσης έργα σπουδαστών της σχολής ΕΠΑΣ ΔΥΠΑ Ωραιοκάστρου εμπνευσμένα από δέντρα νορβηγικής μυθολογίας και μαχαίρι των Βίκινγκς, άνθος από χαρτοπολτό με πλαστικά μπουκάλια και σύρμα καλωδίων για να τονίσει το αστικό και φυσικό τοπίο και τις ανεξέλεγκτες ανθρώπινες παρεμβάσεις ή λουλούδι από βιομηχανικά υλικά – τσιμέντο και μέταλλο – και καπάκια αναψυκτικών.
Ακόμα είδαμε μια καρφίτσα- ανεμογεννήτρια ως σχόλιο για την αυξανόμενη μετατροπή του φυσικού περιβάλλοντος σε λιβάδι ανεμογεννητριών αψηφώντας τις περιβαλλοντικές συνέπειες.
Στο Flower portal μια καρφίτσα-λουλούδι με πυρήνα από θραύσμα λάπις λαζούλι εμπνέεται από την ιδέα του αέναου κύκλου, με το λουλούδι να γίνεται πέρασμα – μια γέφυρα που συνδέει τη γη με το σύμπαν.
Στο Be like an Elephant μια καρφίτσα εμπνέεται από τον ελέφαντα, σύμβολο της σοφίας, της δύναμης και της μακροζωίας, κάνοντας μια ευφάνταστη αντιστοίχιση μέσω της επαναχρησιμοποίησης μιας παλιάς οικογενειακής τσαγιέρας.
Υλικά που βρέθηκαν ξεβρασμένα στην παραλία και τα αυγά του καρχαρία Galeidae που έχουν εκκολαφθεί, αποτελούν το κύριο υλικό της καρφίτσας με τίτλο Tide and Time. Συνδεδεμένα με λινές κλωστές και πλεγμένα όπως τα δίχτυα των ψαράδων κάνουν έναν παραλληλισμό προς τα κομποσκοίνια, σε μια προσευχή για τον ωκεανό.
Είδαμε καρφίτσες που με τη χρήση χαρτονιού και μπρούτζου αναπαριστούν πλαίσια, σαν κάδρα για να φωλιάσουν φόβοι σε σχήματα. My wounds-My fears: Μια καρδιά, ένα πόδι, ένα στήθος, μάτι ή και αυγά.
Μια καρφίτσα φτιαγμένη από ανακυκλωμένες σακούλες με έναν σκαραβαίο – σύμβολο της ανάστασης και της εκ νέου γέννησης μέσα σε ένα αστικό, πλέον, τοπίο.
Στο Groundwork έχουμε μια καρφίτσα από θραύσμα πλακιδίου στην Πομπηία και κομμάτι ασφάλτου με κίτρινο προειδοποιητικό χρώμα για να μας θυμίζει αρχαία ερείπια αλλά και σύγχρονα συντρίμμια του καπιταλιστικού τρόπου ζωής.
Όπως πολύ ωραία τα λέει μία από τους δημιουργούς, η CINDORUK ELA (γεν. 1963, Τουρκία), εξηγώντας το σκεπτικό πίσω από την καρφίτσα της From the ashes…
«Κάποια στιγμή, βρήκα μια λαμπερή, φλογερή καρφίτσα ανάμεσα σε στάχτες και σκουπίδια, στον δρόμο. Είναι άρτια κατασκευασμένη και καθαρή. Δεδομένου ότι την βρήκα έτοιμη, φαντάστηκα πως έχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία πίσω της. Αποφάσισα να της δώσω μια νέα αρχή.
Έφτιαξα ένα ασημένιο κομμάτι σε στυλ δαντέλας που αγκάλιασε τη φλογερή καρφίτσα. Χρειαζόμουν να μαλακώσω τα χρώματα, οπότε έβαψα τις λαμπερές πλαστικές πέτρες με σμάλτο. Η επιφάνεια είναι γυαλιστερή κι έτσι γίνεται απόλυτα λευκή.
Μπορείς ακόμα να δεις και να νιώσεις την μακρά και συναρπαστική ζωή που έχει ζήσει. Το χρώμα μπορεί να ξεθωριάσει με τον καιρό, αλλά το ταξίδι της καρφίτσας συνεχίζεται. Στα νέα ξεκινήματα!»
Παράλληλα η έκθεση τιμά το έργο μεγάλων πρωτοπόρων δημιουργών και συγκεκριμένα των: Μαρουλίνα (1908 – 1997) ,Bruno Martinazzi (1923 – 2018), Takis (1925 – 2019), Θόδωρος (1931 – 2018), Σοφία Βάρη (1940 – 2023), Toni Snyder-Goessler (1942 – 1982), Κορίννα Κουτούζη (1949 – 2023) και Σταυρούλα Καζιάλε (1962 – 2024).
Την επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης έχει ο Βύρωνας Βαφειάδης.
Σύμφωνα με το επιμελητικό σημείωμα:
«Οι καλλιτέχνες τείνουν να διαμορφώνουν μια απεικονιστική γλώσσα εμπνευσμένη από ποικίλες πηγές, αντλώντας από κοινωνικά θέματα, την ποπ κουλτούρα, τις πολιτικές εξελίξεις ή τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, ή απλώς εξερευνούν νέους τρόπους να τιθασεύσουν τα υλικά τους μέσα από συνεχείς πειραματισμούς.
Η παρουσίαση των έργων αποβλέπει στην ανάδειξη της πολυπολιτισμικότητας, ενώ οι “καλλιτεχνικές” δηλώσεις των δημιουργών εισάγουν νέες ιδέες στις διακοσμητικές και εφαρμοσμένες τέχνες».
ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ
ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ, ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ, ΑΡΓΥΡΙΟΥ ΚΩΣΤΑΣ, ΒΑΡΩΤΣΟΣ ΚΩΣΤΑΣ, ΒΟΓΚΛΗ ΓΙΩΤΑ, ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ ΕΛΠΙΔΑ, ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ, ΔΙΠΛΑΡΗ ΑΓΓΕΛΙΚΑ, ΖΑΡΑΡΗ ΣΟΦΙΑ, ΖΉΝΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΘΑΛΑΣΣΗ ΕΥΘΑΛΙΑ, ΚΑΡΑΜΠΑΜΠΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ, ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ ΤΙΝΑ, ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΑΝΝΑ, ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ ΝΙΚΟΣ, ΚΑΡΑΜΙΧΑΛΗ ΧΑΡΑ, ΚΑΡΡΑ ΑΝΤΩΝΙΑ, ΚΑΡΥΣΤΙΝΟΥ ΜΑΡΙΑ, ΚΕΚΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΚΟΥΤΜΑΝΗ ΜΑΡΙΑ, ΚΡΙΚΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΣΤΕΛΛΑ, ΛΑΛΑΟΥΝΗ ΜΑΡΙΑ, ΛΕΙΒΑΔΑ ΙΟΛΗ, ΛΕΟΝΤΗ ΜΑΡΙΝΑ, ΜΑΝΕΣΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, ΜΑΣΤΟΡΗ ΜΑΡΙΑ, ΜΟΜΦΕΡΑΤΟΥ ΕΣΜΕΡΑΛΔΑ, ΜΟΥΣΤΑΚΟΥΔΗ ΜΑΙΡΗ-ΖΩΗ, ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, ΜΠΑΛΩΜΕΝΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ, ΜΠΟΥΤΑΡΗ-ΛΑΛΑΟΥΝΗ ΛΙΛΑ, ΜΥΡΟΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ, ΝΙΝΟΥ ΝΙΚΟΛΙΝΑ, ΞΕΙΠΠΑ ΕΛΛΗ, ΠΑΛΑΜΑΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ, ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ ΑΛΚΗΣΤΙΣ, ΠΑΤΤΙΧΗ ΛΙΑΝΑ, ΠΡΕΒΕ ΛΙΛΥ, ΣΑΡΑΦΗ ΜΑΡΙΑ, ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΝΙΚΗ, TASSA, ΤΕΛΗΡΤΣΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑΝΘΗ, ΤΖΙΩΓΑ ΓΙΩΤΑ, ΤΟΥΛΟΥΜΙΔΗ ΒΙΒΗ, ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΤΣΙΜΠΙΣΚΑΚΗ ΜΑΡΙΑ, ΦΕΡΟΥΣΗ ΕΥΓΕΝΙΑ, ΨΩΜΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ ΔΩΡΑ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ ΜΑΡΙΕΛΕΝΑ, ΧΑΤΖΗΘΕΟΔΩΡΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ
AGABIGUM MELIS (USA), ARGENTIERI HEBE (ARGENTINA), BARBOSA SUSANA (PORTUGAL), BLAKE HEATHER (UK), BUSNEL ISABELLE (FRANCE), CANEVA MARIE (FRANCE), CIBOTTI ELVIRA (ARGENTINA), CINDOROUK ELA (TURKEY), CIOBANU ANGELA (ROMANIA), COLECCHIA MARA (ITALY), CURRELI STEPHANIA (ITALY), DANTAS TERESA (MOZAMBIQUE), EDWARDS CLEM (AUSTRALIA), FORD STEVE (USA), FORLANO DAVID (USA), FRIEDMAN YAEL (ISRAEL), GADANO FABIANA (ARGENTINA), GOUTOS CORRINA (USA), JUHLIN PAXTON (USA),KELLY SONYA (AUSTRALIA), KOSKER JOSHUA (USA), MARTINEZ CASSANDRE (FRANCE), MTHETHWA KHANYA (SOUTH AFRICA), NUNO CRISTINA (SPAIN), OLIVEIRA TELMA (PORTUGAL), ONOFRIO JUDY (USA), PENA MABEL (ARGENTINA), PINA ANA (PORTUGAL), PORTELANCE SHARON (USA), RAPOPORT DEBRA (USA), ROGGEMAN ALAIN (BURUNDI), ROMBOLA ROSALBA (ITALY), ROY ANDERSON KARIN (SWEDEN), SALLIN LAURIANE (SWITZERLAND), SCHOCKEN DEGANIT (ISRAEL), SHAHAK SARA (ISRAEL), TOLVANEN TERHI (FINLAND), ZIMMERMANN PETRA (AUSTRIA)
Το Μουσείο λειτουργεί από το 2017 και δύο ακόμα προγράμματα: Το Hephaistos Summer Program, www.jss.gr που απευθύνεται σε ενήλικες και διδάσκει την ιστορία του δυτικού κοσμήματος από την αρχαιότητα έως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Jewelry Artist in Residence Program, JaIR. Το δεύτερο περιλαμβάνει δύο ζωντανά εργαστήρια με σκοπό την προώθηση του σύγχρονου εικαστικού κοσμήματος και εγκαινιάστηκε με την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Αυτά τα εργαστήρια είχαμε επίσης την ευκαιρία να απολαύσουμε κατά την ημέρα των εγκαινίων της έκθεσης.
“Πύλες Μετάβασης”
Biennale – ομαδική περιοδική έκθεση Σύγχρονου Εικαστικού Κοσμήματος
29 Μαΐου – 30 Νοεμβρίου 2025
ΜΚΗΛ, Κεντρική Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων, Καλλισπέρη 12, Αθήνα
