Ενώ η εκκόλαψη τους γίνεται σε ήσυχα ρυάκια και ποτάμια, οι σολομοί αναλαμβάνουν ένα επικίνδυνο ταξίδι για να φτάσουν στον ανοιχτό ωκεανό όπου γίνονται ώριμοι ενήλικες.

Για εκατομμύρια χρόνια, γενιές νεαρών σολομών έχουν μεταναστεύσει σε μεγάλες αποστάσεις, σε ορισμένες περιπτώσεις ταξιδεύοντας εκατοντάδες μίλια από τα συστήματα γλυκού νερού στη θάλασσα. Ωστόσο, οι σύγχρονοι σολομοί αντιμετωπίζουν ένα εμπόδιο που ήταν άγνωστο στους αρχαίους προγόνους τους: τη φαρμακευτική ρύπανση που αλλάζει τη μεταναστευτική τους συμπεριφορά.

Πρόσφατα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι όταν ένα φάρμακο  που ονομάζεται κλοβαζάμη συσσωρεύεται στον εγκέφαλο του σολομού, τα μεταναστευτικά ψάρια φτάνουν στον ωκεανό νωρίτερα και ξεπερνούν τα εμπόδια του φράγματος πιο γρήγορα. Επιφανειακά, αυτή η αλλαγή μπορεί να φαίνεται χρήσιμη για τον σολομό. Ωστόσο, οποιαδήποτε απόκλιση από τη φυσιολογική συμπεριφορά των ζώων μέσω της ανθρώπινης δραστηριότητας – ιδιαίτερα όταν εμπλέκονται ψυχοδραστικές ουσίες – είναι μια κόκκινη σημαία και η πλήρης έκταση του τρόπου με τον οποίο η ρύπανση από φάρμακα μπορεί να αλλάξει την υγεία, τη συμπεριφορά και την αναπαραγωγή του σολομού είναι ακόμα άγνωστη, ανέφεραν οι επιστήμονες στις 10 Απριλίου στο περιοδικό Science.

Η κλοβαζάμη, η οποία βρίσκεται συνήθως στα λύματα, ανήκει σε μια ομάδα φαρμάκων που ονομάζονται βενζοδιαζεπίνες, οι οποίες καταστέλλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα. Το φάρμακο χρησιμοποιείται για την πρόληψη των επιληπτικών κρίσεων, για τη βραχυπρόθεσμη θεραπεία του άγχους και για τη θεραπεία διαταραχών ύπνου που σχετίζονται με το άγχος. Αλλά επειδή η νευρωνική σύνδεση στα ψάρια μοιάζει με αυτή των θηλαστικών, τα ψάρια είναι πολύ ευαίσθητα στις επιδράσεις φαρμάκων που τροποποιούν την ανθρώπινη νευροχημεία, είπε ο Δρ Christopher C. Caudill, καθηγητής στο τμήμα επιστημών ψαριών και άγριας ζωής στο Πανεπιστήμιο του Αϊντάχο.

«Οι άνθρωποι μοιράζονται μια μεγάλη ομοιότητα βιολογικής αρχιτεκτονικής με τα ψάρια – η φυσιολογία και η ανατομία μας είναι εντυπωσιακά παρόμοια. Επομένως, είναι λογικό ότι τα ψυχοδραστικά φάρμακα αλλάζουν τη συμπεριφορά τόσο των ψαριών όσο και των ανθρώπων», είπε ο Caudill.

«Παλαιότερες μελέτες διεξήχθησαν σε μεγάλο βαθμό σε εργαστηριακά περιβάλλοντα, παρακολουθούσαν μόνο κινήσεις σε μικρές αποστάσεις – λιγότερο από 100 μέτρα – ή χρησιμοποιούσαν συγκεντρώσεις φαρμάκων πολύ υψηλότερες από αυτές που συναντά συνήθως ο σολομός στη φύση».

«Η μελέτη μας ακολούθησε μια διαφορετική προσέγγιση. Παρακολουθήσαμε ολόκληρη τη μετανάστευση από το ποτάμι στη θάλασσα του νεαρού σολομού σε ένα φυσικό σύστημα ποταμών, χρησιμοποιώντας συγκεντρώσεις φαρμάκων που ταιριάζουν με αυτά στα οποία εκτίθενται πραγματικά τα ψάρια στο περιβάλλον».

Τα ευρήματα της επιτόπιας έρευνας υπογραμμίζουν τους αυξανόμενους κινδύνους που ενέχουν οι φαρμακευτικοί ρύποι για τους πληθυσμούς της άγριας ζωής σε ολόκληρο τον κόσμο.

Για τη νέα μελέτη, οι επιστήμονες πραγματοποίησαν δοκιμές με περισσότερους από 700 νεαρούς σολομούς, στο εργαστήριο και στο πεδίο. Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε ετικέτες μετάδοσης ήχου για να παρακολουθήσει εξ αποστάσεως εκατοντάδες σολομούς το 2020 και το 2021, καθώς τα ψάρια περιηγούνταν στον ποταμό Dal στην κεντρική Σουηδία.

Οι σολομοί κολυμπούν από τον ποταμό σε μια δεξαμενή, περνούν πάνω από ορμητικά νερά και περνούν δύο φράγματα πριν φτάσουν τελικά στη Βαλτική Θάλασσα. Το ταξίδι διαρκεί 10 έως 13 ημέρες.

Δύο μεγάλες κατηγορίες φαρμακευτικών προϊόντων – βενζοδιαζεπίνες και οπιοειδή – «ανιχνεύονται συνήθως σε ποτάμια και ρυάκια παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας, όπου διεξήχθη η μελέτη μας», είπε ο Michelangeli.

Τα εμφυτεύματα σταδιακής απελευθέρωσης διοχέτευσαν δύο φάρμακα από αυτές τις κατηγορίες: κλοβαζάμη και τραμαδόλη. Τα ψάρια έλαβαν κλοβαζάμη ή τραμαδόλη ή και τα δύο. Μια άλλη ομάδα είχε εμφυτεύματα χωρίς καθόλου φάρμακα.

Τα πειράματα έδειξαν ότι η κλοβαζάμη επηρέασε τη συμπεριφορά των ψαριών, κατά την οποία κολλάνε κοντά μεταξύ τους για να αποφύγουν τους θηρευτές. Υπό την επίδραση της κλοβαζάμης, τα ψάρια κολύμπησαν πιο μακριά, ακόμη και όταν ένα αρπακτικό ήταν κοντά, «υποδηλώνοντας ότι το φάρμακο μπορεί να μειώσει τις φυσικές αντιδράσεις του φόβου», είπε ο Michelangeli.

Λιγότερος φόβος, μεγαλύτερο ρίσκο

Τα ψάρια με εμφυτεύματα κλοβαζάμης ήταν επίσης πιο γρήγορα στο να ξεπεράσουν δύο φράγματα υδροηλεκτρικής ενέργειας κατά μήκος της διαδρομής μετανάστευσης – περίπου δύο έως οκτώ φορές πιο γρήγορα από τα ψάρια στις άλλες ομάδες. Αυτά τα φράγματα είναι περιβόητες ζώνες θανάτου, όπου οι τουρμπίνες που λειτουργούν μπορούν να θανατώσουν εκατοντάδες ψάρια.

Περαιτέρω μελέτη θα αποσαφηνίσει πώς οι αλλαγές συμπεριφοράς από τη ρύπανση από τα φάρμακα επηρεάζουν τη μακροπρόθεσμη επιβίωση, την αναπαραγωγή και πώς αλλάζουν οι πληθυσμοί με την πάροδο του χρόνου – στον σολομό και σε άλλα άγρια ​​ζώα που είναι ευάλωτα σε φαρμακευτικούς ρυπαντές.