Ως «δίχτυ» για τα σκουπίδια που πετιούνται από διάφορες περιοχές της Ελλάδας λειτουργούν οι Κυκλάδες, όπως προκύπτει σε επιστημονική έρευνα, για τη διαδρομή των σκουπιδιών μέσα από υδάτινους δρόμους.

Τα στοιχεία αντλήθηκαν από 200 ειδικές πλωτές συσκευές με GPS που έριξαν οι επιστήμονες τα τελευταία δύο χρόνια σε ποτάμια και στο Αιγαίο προκειμένου να παρακολουθήσουν τα ρεύματα και τους ανέμους που «σπρώχνουν» τα απορρίμματα σε συγκεκριμένες περιοχές.

Η ρίψη των συσκευών έγινε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού χρηματοδοτούμενου προγράμματος REMEDIES MISS 2021 OCEAN03, που δημιουργεί λύσεις και τεχνολογίες για την παρακολούθηση, τη συλλογή, την πρόληψη και την αξιοποίηση (μικρο)πλαστικών από τους ωκεανούς.

«Το έργο με τα GPS buoys- όπως αποκαλούνται οι πλωτές συσκευές- επιβεβαίωσε με επιστημονικό τρόπο αυτό που υποψιαζόμασταν εξαρχής: ότι η μεταφορά των θαλάσσιων απορριμμάτων -και ιδίως των πλαστικών- επηρεάζεται άμεσα από τη δράση των ανέμων και των θαλάσσιων ρευμάτων. Μέσα από τα δεδομένα που συλλέχθηκαν, μπορέσαμε να δούμε αναλυτικά πότε κυριαρχεί ο ρόλος του ανέμου και πότε των ρευμάτων, καθώς και τη σχετική σημασία τους ανά περιοχή», αναφέρει ο μηχανικός περιβάλλοντος Γιάννης Δελέκης, ο οποίος σχεδίασε τις συσκευές σε συνεργασία με το Μετσόβειο Πολυτεχνείο.

Στο πρόγραμμα, που ολοκληρώθηκε πριν από λίγους μήνες και τα αποτελέσματά του έχουν ήδη παρουσιαστεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προέκυψε, μεταξύ άλλων, ότι συσκευές που ξεκίνησαν από τη Μύκονο κατέληξαν στο Ισραήλ, από την ‘Ανδρο έφτασαν μέχρι τη Λιβύη, περνώντας δυτικά της Κρήτης και από τη Χίο και τις Οινούσσες, κατέληξαν στις Κυκλάδες. Επιπλέον, παρατηρήθηκε η έντονη επιρροή της Μαύρης Θάλασσας στα βόρεια θαλάσσια οικοσυστήματα της Ελλάδας. Η διαφορά αλατότητας μεταξύ Μαύρης Θάλασσας και Αιγαίου φαίνεται πως επηρεάζει καθοριστικά την κατεύθυνση της κίνησης των πλαστικών, καθώς συχνά τα ωθεί προς τις βόρειες ακτές αντί να τα μεταφέρει νότια.

«Η διαφορά αλατότητας συμβάλλει στο να δημιουργεί κάτι σαν δίνες, στροβιλίζοντας τα πλαστικά και με τη βοήθεια των ρευμάτων και των ανέμων, τα στρέφει πάλι πίσω στη Βόρεια Ελλάδα ή πολλές φορές, τα βυθίζει. Παράλληλα, οι βόρειοι άνεμοι και τα ρεύματα που υπάρχουν στην Ελλάδα ωθούν τα πλαστικά και γενικά τα σκουπίδια, από βόρεια προς τα νότια, με αποτέλεσμα να περνούν από τις Κυκλάδες και καθώς αυτές είναι ένα σύμπλεγμα νησιών πολύ κοντά το ένα στο άλλο, τα θαλάσσια απορρίμματα παγιδεύονται κυρίως στις βόρειες πλευρές τους, μετατρέποντας τις Κυκλάδες σε …δίχτυ», εξηγεί, μιλώντας στο Αθηναϊκό/ Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο κ. Λελέκης.

Φόβος για μεταφορά …ναρκωτικών με τις πλωτές συσκευές

Πολλές από τις πλωτές συσκευές που έριξαν στο νερό οι επιστήμονες, με εμφανή διακριτικά και ταμπελάκι με στοιχεία για το ερευνητικό έργο, χάθηκαν ή κλάπηκαν ενώ κάποιοι που τις βρήκαν, τις επέστρεψαν, φοβούμενοι για μεταφορά ναρκωτικών.

«Χάθηκαν ή κλάπηκαν περισσότερες από 30 συσκευές. Στην αρχή τις σχεδιάζαμε χρησιμοποιώντας το ξύλο ως υλικό αλλά είχαν απόκλιση από την ταχύτητα που ταξιδεύουν σε σχέση με τα απορρίμματα που συνήθως είναι πλαστικά. Έτσι επιλέξαμε πλαστικές συσκευές που ζυγίζουν όσο ένα μεγάλο μπουκάλι νερού», διευκρινίζει ο κ. Λελέκης.

«Τα αποτελέσματα ανέδειξαν», καταλήγει, «ότι αν και ο τουρισμός συμβάλλει σε έναν βαθμό στη ρύπανση, το πρόβλημα είναι υπερεθνικό: πλαστικά από τη Μαύρη Θάλασσα, τη Βουλγαρία και την Τουρκία μεταφέρονται προς την Ελλάδα, για να καταλήξουν σε χώρες, όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ και η Λιβύη. Συνεπώς, η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί συντονισμένη δράση όλων των κρατών της Μεσογείου».