Το Ecogreennet.gr και η Άννα Ρούτση επισκέφθηκαν την έκθεση στο Ινστιτούτο Γκαίτε και μίλησαν με τους δημιουργούς της για τη δύναμη της κοινότητας, την αλληλεγγύη και την ανθρώπινη ανθεκτικότητα
Μια χρονιά, τρεις πανέμορφοι τόποι, τρεις τεράστιες καταστροφές: Ρόδος, Θεσσαλία, Έβρος. Πλημμύρες και πυρκαγιές πλήττουν το 2023 ένα τεράστιο μέρος της χώρας, με ανυπολόγιστες καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον, στους ανθρώπους, στα ζώα, στις περιουσίες και τους πόρους ζωής.
Τίποτα δεν θα είναι ξανά το ίδιο μετά από αυτό. Ούτε οι ζωές των ανθρώπων εκεί, που ακόμα δεν έχουν αποζημιωθεί – αν και η όποια αποζημίωση δεν θα διορθώσει το ανεπανόρθωτο. Ούτε οι δικές μας ζωές, όσο κι αν δεν θέλουμε να το σκεφτόμαστε.
Δύο νέα παιδιά, ο φωτογράφος Ilir Tsouko και η δημοσιογράφος Anja Troelenberg θέλησαν ωστόσο να δουν «beyond destruction». Να δουν τι συμβαίνει λίγο μετά την καταστροφή, όταν πλέον τα φώτα της δημοσιότητας σβήνουν. Την ακροβασία ανάμεσα στην απόγνωση και την ελπίδα, την καταστροφή και την ανανέωση.
Την επιβίωση, την έννοια της κοινότητας, την αλληλεγγύη, τον αγώνα. Οι δυο τους ταξίδεψαν στις παραπάνω περιοχές λίγους μήνες μετά τις καταστροφές και κατέγραψαν τις πολύπλοκες ανθρώπινες αντιδράσεις.
Οι αντιδράσεις αυτές μαρτυρούν όχι μόνο το σκοτάδι και την απόγνωση, αλλά επίσης την ελπίδα και την ανανέωση. Όχι μόνο τις προκλήσεις όσων έμειναν πίσω να ανοικοδομήσουν, αλλά επίσης την ανθεκτικότητα των ίδιων και των κοινοτήτων τους.
Ένα μέρος από το πλούσιο υλικό αυτού του οδοιπορικού παρουσιάζεται στην έκθεση «Beyond Destruction» στο Goethe-Institut Athen που διαρκεί μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2025. Αποτελείται από φωτογραφίες, βίντεο και ιστορίες και δίνει το λόγο στους ίδιους τους ανθρώπους που βίωσαν την καταστροφή αποτυπώνοντας τα αντιθετικά συναισθήματα και τις εμπειρίες τους.
Γιατί αυτό που προκύπτει είναι πως οι καταστροφές δεν καταστρέφουν απλώς, αλλά αποκαλύπτουν – και μας αναγκάζουν να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα της κοινωνίας μας: πώς διαλυόμαστε ή ενωνόμαστε όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το αδιανόητο.
Στην έκθεση βλέπουμε χαρακτηριστικές φωτογραφίες από τους ανθρώπους, τους τόπους, τα σπίτια τους, καθώς και τρία από τα ολιγόλεπτα βίντεο από συνεντεύξεις που έγιναν με πληγέντες: Ο Μελισσοκόμος, ο Δασοφύλακας και το Ζευγάρι. Ο καθένας τους με μια ζωή άρρηκτα συνδεδεμένη με τον τόπο και την καταστροφή που υπέστη, μας μιλά για τα βιώματά του, τα οποία είναι τραγικά.
Δεν είναι όμως χωρίς ελπίδα και προοπτική. Πώς μπορεί να μην είναι τραγική η ιστορία του ζευγαριού σε ένα σπίτι ολοσχερώς κατεστραμμένο από τις θεσσαλικές πλημμύρες που δεν έχει πια καμία φωτογραφία να θυμάται από τα παιδιά του; Του δασάρχη που έχει την ίδια ηλικία με τα δέντρα που φυτεύτηκαν το 1972 στο δάσος του Έβρου, το 75% του οποίου είναι πλέον καμένο;
Φυσικά βλέπουμε οργή, απελπισία, θυμό, λύπη. Όμως όχι παραίτηση. Ο μελισσοκόμος βρίσκει τρόπους για να ξαναρχίσει την παραγωγή του. Οι άνθρωποι του Έβρου κάνουν μεθοδικές εργασίες για την αναγέννηση του δάσους. Οι γείτονες βοηθούν ο ένας τον άλλον, όχι μόνο για να σωθούν από τις πλημμύρες, αλλά και να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους.
Ο Ιλίρ και η Άνια λένε στο EcoGreenNet: «Είδαμε τις καταστροφές στις ειδήσεις και αναρωτηθήκαμε τι γίνεται μετά. Τι γίνονται οι άνθρωποι όταν σταματούν οι ειδήσεις; Τι προκαλεί η καταστροφή στους ανθρώπους; Τους χωρίζει ή τους ενώνει;
Αυτό το «μετά» ήταν λοιπόν το σημείο που είπαμε ότι υπάρχουν πολλά ανοικτά ερωτήματα που δεν έβρισκαν απάντηση. Τι θα γίνει σε έξι μήνες; Χτίζουμε ανθεκτικότητα μετά την καταστροφή, την αποδεχόμαστε ή σταματάμε να ζούμε και μόνο ονειρευόμαστε; Προσπαθούμε να το καταχωνιάσουμε, να ξεχάσουμε;
Όλες φυσικά οι ιστορίες συνδέονται με την κλιματική κρίση. Είδαμε πάντως την ένωση να υπερβαίνει το διχασμό. Βεβαίως ακούσαμε θεωρίες συνωμοσίας, αλλά ήταν μεμονωμένες περιπτώσεις. Επικράτησε αλληλεγγύη και νοιάξιμο για τον άλλο.
Υπάρχουν ιστορίες που έχουμε καταγράψει, όπως για τον άνθρωπο που έσωσε τους γείτονές του από την πλημμύρα ανεβάζοντάς τους στον πάνω όροφο. Ή τον καπετάνιο που έσωσε ανθρώπους στο Βόλο με το σκάφος του, όπως είχε κάνει και στις φωτιές της Εύβοιας».
«Ήμασταν 16 μέρες στο δρόμο και μιλήσαμε με τουλάχιστον 20 ανθρώπους. Ήταν όντως λιγάκι αμήχανη η ερώτηση που κάναμε για τα θετικά σημεία, μόλις μετά την καταστροφή, αλλά πάντα υπήρξε απόκριση.
Το πρόβλημα των ανθρώπων δεν είναι τόσο ότι το κράτος δεν κάνει κάτι, αλλά η έλλειψη επικοινωνίας με τις αρχές. Υπάρχει ασάφεια, αοριστία, δεν ξέρουν τι θα γίνει στο άμεσο μέλλον με τις περιπτώσεις τους».
Υπάρχει η πρόθεση να ταξιδέψει η έκθεση αυτή και στις πληγείσες περιοχές, αλλά και στο εξωτερικό, που υποφέρει εξίσου από την κλιματική κρίση.
Μιλήσαμε με την Κυριακή Μεταξά, υπεύθυνη προγραμμάτων οικολογίας στο Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ – Γραφείο Θεσσαλονίκης, με την υποστήριξη του οποίου πραγματοποιείται το πρότζεκτ Beyond Destruction:
«Αυτό που θέλουμε πλέον να δουλέψουμε είναι η κλιματική ανθεκτικότητα. Όχι με τον προφανή τρόπο των υποδομών και των τεχνικών λύσεων, αλλά και με την ανθρώπινη ανθεκτικότητα.
Πώς ως κοινότητες και άνθρωποι βρίσκουμε δύναμη να πάμε πέρα από την καταστροφή, για να προστατευτούμε από την επερχόμενη καταστροφή – γιατί θα υπάρχει και συνέχεια. Ως Ίδρυμα πάντα προσπαθούμε να δείξουμε την κοινωνική διάσταση σε κάθε πρότζεκτ, δίνοντας έμφαση στην ενημέρωση, την ενδυνάμωση και τη συμμετοχή των πολιτών.
Γι’ αυτό και τα επόμενα χρόνια θέλουμε να δουλέψουμε πάνω σε ένα ιδιαίτερο εργαλείο, τις Συνελεύσεις Πολιτών, που δεν έχουν λειτουργήσει τόσο στην Ελλάδα, όσο στο εξωτερικό, απ’ όπου αντλούμε παραδείγματα».
«Το θέμα μας λοιπόν είναι το κλίμα. Έχουμε οργανώσει εργαστήριο για τις κλιματικές συνελεύσεις και πώς μπορούμε να τις σχεδιάσουμε αποτελεσματικά. Οπότε είδαμε την ιδέα του Ιλίρ και της Άνια ως αφορμή να συζητήσουμε, να αναδείξουμε τη σπουδαιότητα του ζητήματος και να προσπαθήσουμε να βρούμε λύσεις.
Έχουμε ειδικούς από εξωτερικό για να μας πουν τις εμπειρίες τους και να κάνουμε χαρτογράφηση των φορέων που θέλουν να συνεργαστούν για να δημιουργήσουμε μια τέτοια συνέλευση. Το βλέμμα μας είναι καταρχήν στη Θεσσαλία που έρευνες τη δείχνουν στο μάτι του κυκλώνα της κλιματικής κρίσης».
Λίγα λόγια για τους δημιουργούς:
Ilir Tsouko (Ιλίρ Τσούκο)
Ο Ιλίρ Τσούκο γεννήθηκε στην Αλβανία το 1990 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι εικαστικός αφηγητής με έδρα το Βερολίνο, την Αθήνα και τα Τίρανα. Τα μακροπρόθεσμα έργα και οι σειρές του περιστρέφονται γύρω από την αντίληψη της ταυτότητας, τη μετανάστευση, τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα και την κλιματική αλλαγή. Έργα του έχουν δημοσιευτεί μεταξύ άλλων στους The New York Times, The Washington Post, Die Zeit, ARTE και το ONASSIS STEGI.
Anja Troelenberg (Άνια Τρόλενμπεργκ)
Η Άνια Τρόλενμπεργκ είναι συγγραφέας από τη Γερμανία, γεννημένη το 1993. Από το 2017 εργάζεται στα Βαλκάνια, αρχικά για το Heinrich Böll Stiftung στο Σαράγεβο και από το 2019 στα Τίρανα. Από το 2022 εργάζεται ως ανεξάρτητη συγγραφέας και κινηματογραφίστρια, παρουσιάζοντας ιστορίες από τη νέα της πατρίδα, την Αλβανία, και την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το έργο της επικεντρώνεται σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα.
Πληροφορίες:
Ilir Tsouko & Anja Troelenberg
Beyond Destruction – Ρόδος, Θεσσαλία, Έβρος
Έκθεση πολυμέσων στο Goethe-Institut Athen (Ομήρου 14-16), Τηλ. 210 36 61 000
Διάρκεια: 12.12.2024 – 31.01.2025
Ωράριο: Δε – Πε 08:00-22:00, Πα 08:00-17:00, Σα – Κυ κλειστά
Είσοδος ελεύθερη
