H Λίλα Παπαπάσχου γράφει για τη βία κατά των παιδιών, με αφορμή όσα είδαν το φως της δημοσιότητας πρόσφατα, αλλά και παλαιότερα, αναδεικνύοντας την προστασία των ανηλίκων σε μείζον ζήτημα, συλλογικής και ατομικής ευθύνης

«Τα παιδιά είναι τα ζωντανά μηνύματα που στέλνουμε σε μια εποχή που δεν θα δούμε.»  Neil Postman

Τάδε έφη ο Αμερικάνος συγγραφέας, εκπαιδευτικός, θεωρητικός των ΜΜΕ και κριτικός τέχνης. Με βάση την τρέχουσα επικαιρότητα τρέμω να σκεφτώ ποια είναι τα μηνύματα που στέλνουμε εμείς σε μια εποχή που δεν θα δούμε μεν, αλλά σίγουρα θα μας «περιλαμβάνει» ως παρακαταθήκη ή ως τραύμα (φευ! το δεύτερο είναι πιο πιθανό).

Είμαι σίγουρη πως μόλις, δυστυχώς, κοπάσει ο απόηχος του φρικτού βασανισμού – και εν τέλει δολοφονίας – του μόλις τριών ετών Άγγελου, θα ξαναγυρίσουμε όλοι στην κατ’ ευφημισμόν κανονικότητά μας. Μέχρι την επόμενη τραγωδία. Κάπως έτσι δεν έγινε και με την περίπτωση της 12χρονης στον Κολωνό; Απ’ ότι θυμάμαι και τότε «πέσαμε από τα σύννεφα».

Όπως και τώρα, έτσι και τότε ο κοινωνικός περίγυρος της οικογένειας (συγγενείς, γείτονες, φίλοι κλπ) δεν είχαν δει, δεν είχαν ακούσει, δεν είχαν καταλάβει τίποτα. Μα κι όσοι είχαν αντιληφθεί όσα συνέβαιναν, σιωπούσαν. Από φόβο, ντροπή, αδιαφορία. Ακόμα χειρότερα κάποιοι το κουβέντιαζαν ως άλλο κουτσομπολιό, τύπου κοίτα βρε παιδί μου τι γίνεται στον κόσμο. Φτύνοντας και τον κόρφο τους, γιατί συγκρινόμενα με τα προβλήματα της εν λόγω οικογένειας, τα δικά τους ήταν ψιλοπράγματα.

Ως πότε θα “πέφτουμε από τα σύννεφα”;

Τι κάναμε εμείς ως κοινωνία για να προστατεύσουμε ένα (και τόσα ακόμη…) ανυπεράσπιστο παιδάκι, από δύο ακατάλληλους κηδεμόνες, η μία εκ των οποίων και βιολογική του μητέρα; Με κάθε επιφύλαξη προς το ρόλο της γιαγιάς του παιδιού – που εν τέλει προχώρησε και στη δωρεά των οργάνων του – ούτε εκείνη είχε παρατηρήσει κάτι;

Είναι πολύ συγκινητικό να την συγχαίρει μέχρι και ο ίδιος ο Υπουργός Υγείας για αυτήν την τόσο γενναία πράξη, αλλά που ήταν άραγε, όταν το εγγόνι της την είχε ανάγκη; Γιατί δεν ζήτησε να αναλάβει την κηδεμονία του πριν φτάσουν τα πράγματα εκεί που έφτασαν, σώζοντας ενδεχομένως τη ζωή του παιδιού; Μπορεί και να υπάρχουν πολλοί σοβαροί λόγοι (υγείας, νομικοί κ.α.) που δεν το έπραξε, αλλά δεν θα έπρεπε να έχει κινητοποιήσει έστω τις ανάλογες κοινωνικές υπηρεσίες, αν όντως γνώριζε;

Σύμφωνα με τους λογαριασμούς των μέσων κοινωνικής δικτύωσης της μητέρας του, όλα έμοιαζαν φυσιολογικά. Σαν διαφήμιση δημητριακών. Δύο στοργικοί γονείς, ένα νήπιο που χαμογελά, μία καθόλα τυπική ελληνική οικογένεια. Στον αντίποδα η ιατροδικαστική έκθεση. Μία καταγραφή επαναλαμβανόμενων βασανιστηρίων που ούτε η πιο νοσηρή φαντασία δεν μπορεί να συλλάβει.

Με βάση τα ευρήματα στο σώμα του, όλα φανερώνουν πως το τρίχρονο αγοράκι έζησε μια κόλαση…επί γης. Μόνος, απελπιστικά μόνος, αν και στα χέρια των πιο «δικών» του ανθρώπων. Αν και το πιο ευάλωτο ηλικιακά  μέλος μίας ευρύτερης κοινωνίας πολιτισμένων ανθρώπων (λέμε τώρα…).

Στο αποκορύφωμα μίας ακόμα  ανατριχιαστικής ιστορίας που αφειδώς τροφοδοτούν με εικόνες και γλαφυρές περιγραφές τα εγχώρια ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διαβάζουμε πως όλα αυτά τα φοβερά και τρομερά έχουν καταγραφεί και στο κινητό του πατριού του. Αμέτρητα home video που προκαλούν αποτροπιασμό και μόνο στη σκέψη του τί μπορεί να περιλαμβάνουν.

Δικαιώματα ανηλίκων και κοινωνική ευθύνη

Θα μου πείτε ωραία τα λες, αλλά εσύ τι θα έκανες σε μια αντίστοιχη περίπτωση. Σε ποιον θα απευθυνόσουν; Από ποιον θα ζητούσες βοήθεια; Πιστέψτε με υπάρχουν πολλοί φορείς, δημόσιοι και ιδιωτικοί, στους οποίους μπορεί ο καθένας από εμάς να απευθυνθεί, για να καταγγείλει την κακοποίηση παιδιού (με οιονδήποτε τρόπο). Κατανοώ πως η σκληρή, ανταγωνιστική και «τοξική» καθημερινότητα,  συχνά μας εξαντλεί – όχι μόνο σωματικά – αλλά ψυχικά και πνευματικά.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποφεύγουμε οτιδήποτε μας προκαλεί περαιτέρω προβληματισμό ή δυσαρέσκεια. Ενώ υπάρχει κι ένα μεγάλο ποσοστό συνανθρώπων μας, που ενώ το επιθυμεί, διστάζει να παρέμβει σε τέτοιου είδους καταστάσεις, γιατί φοβάται μήπως στοχοποιηθεί (το ίδιο το άτομο ή οι οικείοι του). Τέλος, επικρατεί συνήθως και η λογική του γιατί να μιλήσω εγώ, αφού μπορεί ή θα το κάνει κάποιος άλλος.

Μητρότητα, γονεϊκότητα & λοιπές κοινωνικές επιταγές

Σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, υπάρχει πάντα – ακόμα κι όταν αυτή δεν εκδηλώνεται ευθέως – μία τεράστια πίεση στις γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία, να τεκνοποιήσουν και μάλιστα σε ολοένα και νεαρότερες ηλικίες.

Μα για να συνδράμουν στο δημογραφικό της χώρας, μα για να χαρούν τα σόγια εκατέρωθεν, μα για να ζήσουν το θαύμα της μητρότητας, μα γιατί αυτός είναι ο προορισμός της γυναίκας. Για να μην αναφερόμαστε όμως μόνο στις γυναίκες, το ίδιο ισχύει και για τα ζευγάρια που είναι παντρεμένα, αλλά δεν έχουν παιδιά (για χίψι λόγους).

Η πιο τετριμμένη – και στα όρια της αδιακρισίας – ερώτηση στις παρέες, στα οικογενειακά τραπέζια, στις κοσμικές εκδηλώσεις είναι αν έχεις παιδιά (και πόσα γιατί συχνά ένα ίσον κανένα). Αν δεν έχεις πότε θα κάνεις, αν δεν θέλεις να κάνεις, γιατί δεν θέλεις και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς.

Τα παιδιά όμως δεν είναι αξεσουάρ. Ούτε δείκτες κοινωνικού status. Ούτε «ιδιοκτησία» των γονιών τους. Ούτε θα μείνουν για πάντα παιδιά. Ανάλογα με την ηλικία τους έχουν εξατομικευμένες ανάγκες και η ανατροφή και διαπαιδαγώγησή τους μόνο εύκολη υπόθεση δεν είναι. Τα παιδιά έχουν εκτός από υποχρεώσεις και δικαιώματα, τα οποία οφείλουν να προστατεύσουν πρωτίστως οι γονείς/κηδεμόνες τους και στη συνέχεια το σχολείο και οι λοιποί εκπαιδευτικοί και κοινωνικοί φορείς.

Να σημειωθεί δε, ότι αυτά τα δικαιώματά δεν είναι κάτι ασαφές και θολό, που ο καθένας μπορεί να μεταφράσει κατά το δοκούν. Ορίζονται και κατοχυρώνονται από τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (δείτε εδώ) και προστατεύονται από διεθνείς και εγχώριους νόμους, διατάξεις και τα συναφή. Όλες αυτές οι πληροφορίες είναι προσβάσιμες στον καθένα από εμάς, αρκεί να ενδιαφερθούμε λίγο να τις αναζητήσουμε.

Επίλογος…

Ο μικρός Άγγελος χάρισε με το θάνατό του ζωή σε αρκετούς συνανθρώπους μας. Αυτοί οι άνθρωποι θα κουβαλούν για πάντα ένα δικό του κομμάτι κι αυτό όσο μακάβριο κι αν ακούγεται, είναι η μόνη ηλιαχτίδα ελπίδας σε μια τόσο φρικτή συνθήκη.

Ας αφήσουμε την ψυχούλα του να αναπαυθεί, φροντίζοντας ταυτόχρονα να μην ξεχαστεί ο μαρτυρικός θάνατός του. Αφυπνίζοντάς μας στο διηνεκές, προς όφελος τόσων και τόσων παιδιών που έχουμε χρέος να…διασώσουμε.