Η Λίλα Παπαπάσχου γράφει στο Ecogreennet.gr με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, για την πιο ζωντανή, συμπεριληπτική και άμεση μορφή τέχνης που καταργεί κάθε έννοια χωροχρόνου, δημιουργώντας τους δικούς της μαγικούς κόσμους
Θέσπιση και σύντομο ιστορικό
Σήμερα 27/3 είναι η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου. Η θέσπισή της έγινε επίσημα το 1962 και έκτοτε γιορτάζεται παγκοσμίως κάθε χρόνο τέτοια ημέρα.
Ετησίως, το Εκτελεστικό Συμβούλιο της ITI (Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου) επιλέγει μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου για τη συγγραφή του μηνύματος της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου. Η προσωπικότητα αυτή μοιράζεται τους προβληματισμούς της σχετικά με το θέατρο, τον πολιτισμό και την ειρήνη.
Το οικουμενικό μήνυμα μεταφράζεται σε περισσότερες από 20 γλώσσες, διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο.
Από το 1962 έως σήμερα, 60 σημαντικές προσωπικότητες του θεάτρου συνεισέφεραν τις σκέψεις τους μέσω των μηνυμάτων της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου.
Ο συγγραφέας του φετινού μηνύματος είναι ο διεθνώς αναγνωρισμένος Έλληνας σκηνοθέτης και δάσκαλος Θόδωρος Τερζόπουλος. Μπορείτε να διαβάσετε το μήνυμα εδώ: Μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2025
Το θέατρο στη νέα ψηφιακή, post-covid εποχή
Το θέατρο, σε πείσμα των ψηφιακών καιρών, συνεχίζει να αποτελεί μία από τις πιο ουσιαστικές, οικονομικές και συχνά «ψυχοθεραπευτικές» εξόδους.
Ειδικά στη χώρα μας (που το γέννησε αν μη τι άλλο), έχει ένα αφοσιωμένο και ενημερωμένο κοινό που προσπαθεί φιλότιμα να γεμίσει τους δεκάδες είναι αλήθεια θεατρικούς χώρους. Χωρίς φυσικά να συνυπολογίσουμε τα bar theater, τα καφέ που φιλοξενούν performances, τα θεατρικά αναλόγια και τα συναφή. Λογικά, μαζί με τα κρατικά θέατρα ανά την Ελλάδα και τους λοιπούς, ιστορικούς θεατρικούς χώρους, θα μπορούσε κανείς να πει ότι διαθέτουμε ίσως τις περισσότερες θεατρικές σκηνές στον κόσμο (αναλογικά με το πληθυσμιακό και εκτασιακό μας μέγεθος).
Περνώντας ίσως τη μεγαλύτερη κρίση του στη σύγχρονη ιστορία κατά την περίοδο της πανδημίας, το θέατρο όχι μόνο κατάφερε να επανακάμψει, αλλά μοιάζει να γνωρίζει και μια μικρή άνθιση. Οι άνθρωποι του πολιτισμού από την άλλη αισθάνονται διαχρονικά «παραμελημένοι», τόσο από την πολιτεία, όσο και από τους ίδιους τους ανθρώπους που εργάζονται στο χώρο ως επιχειρηματίες και παραγωγοί.
Αυτό έχει να κάνει και με το γεγονός ότι πολύ συχνά ηθοποιοί, σκηνοθέτες, χορευτές, μουσικοί, εικαστικοί, κλπ αντιμετωπίζονται θεσμικά και πρακτικά ως χομπίστες και όχι ως σκληρά εργαζόμενοι και μάλιστα σε ένα επάγγελμα που έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με τη διατήρηση μίας καλής φυσικής, πνευματικής και ψυχικής κατάστασης.
Πως να αποδώσει το μάξιμουμ στο θέατρο ένας ηθοποιός στην Ελλάδα του σήμερα, όταν καλείται για να επιβιώσει να πει ναι σε διάφορες άλλες δουλειές στην τηλεόραση ή στον τομέα της διαφήμισης (γιατί ο κινηματογράφος φαντάζει πολυτέλεια) ή ακόμα χειρότερα σε κάτι άσχετο από τις σπουδές και τα ενδιαφέροντά του. Θα μου πείτε αυτό ισχύει μόνο για τους καλλιτέχνες; Πόσοι άνθρωποι αναγκάζονται καθημερινά να κάνουν κάτι που δεν τους αρέσει, δεν τους γεμίζει, δεν τους ταιριάζει; Αδιαμφισβήτητα ένας μεγάλος αριθμός, αλλά τουλάχιστον εκείνοι που απασχολούνται σε πιο “πρακτικές” δουλειές πληρώνονται.
Στον καλλιτεχνικό τομέα το θέμα της αμοιβής είναι μάλλον κάτι σαν…ταμπού αφού πολλοί θεωρούν ότι αρκεί το χειροκρότητημα, μια καλή κριτική και τρεις συνεντεύξεις για να πληρώσεις τους λογαριασμούς, το ενοίκιο, το φαγητό και ό,τι άλλο τέλος πάντων καλείσαι να πληρώσεις.
Ρουβίκωνας Vs Θεατρικών Επιχειρηματιών
Πρόσφατα, έγινε μεγάλος διαδικτυακός – και όχι μόνο – χαμός για την παρέμβαση του Ρουβίκωνα σε γνωστό αθηναϊκό θέατρο, εν ώρα παράστασης, όπου μεταξύ άλλων οι διαχειριστές του χώρου κατηγορήθηκαν για μια σωρεία καταχρηστικών συμπεριφορών και παραβάσεων. Μία από αυτές και το γεγονός ότι οι συντελεστές πολλών παραστάσεων παρέμειναν εσαεί…. απλήρωτοι.
Το μόνο σίγουρο είναι πως περιστατικά όπως το παραπάνω και καταγγελίες σαν αυτές που διατυπώθηκαν ονομαστικά και απροκάλυπτα, είναι δυστυχώς χαρακτηριστικά του τι επικρατεί γενικότερα στο χώρο. Χωρίς φυσικά να σημαίνει ότι παρόμοιες τακτικές και συμπεριφορές είναι ο κανόνας. Δυστυχώς όμως δεν είναι και η εξαίρεση.
Το θέατρο και οι άνθρωποί του έχουν ήδη ξεκινήσει την αυτοκάθαρσή τους με αρκετή γενναιότητα και σκληρές παραδοχές. Κάτι που δεν μπορούμε να ισχυριστούμε πως συμβαίνει και με άλλους κλάδους. Παραδείγματος χάρη στο χώρο της πολιτικής μονίμως προτείνονται ως λύση, τα ίδια πρόσωπα που αποτελούν το πρόβλημα, αλλάζοντας απλώς θέσεις και οφίτσια. Αυτό σημαίνει, ότι όσο κι αν κατά καιρούς βγαίνουν προς τα έξω ειδήσεις που θίγουν άμεσα ή έμμεσα πρόσωπα και καταστάσεις, το εγχώριο θεατρικό γίγνεσθαι δεν είναι σε καμία περίπτωση τόσο τοξικό, όσο κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν.
Σκέψεις και ευχές για το παρόν και το μέλλον του ελληνικού θεάτρου
Έχοντας ζήσει τον συγκεκριμένο χώρο εκ των έσω, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι απαρτίζεται – ως επί το πλείστον – από υπέροχα πλάσματα, με απίστευτη δημιουργικότητα και ταλέντο, που πέρα και πάνω απ’ όλα αγαπούν να παίζουν. Με όλη τη σημασία της λέξης. Γιατί η πραγματική αξία του θεάτρου κρύβεται στη δυνατότητα του μετασχηματισμού της πραγματικότητας σε ιδέα, σε συμβολισμό, σε ποίημα, σε μέθεξη, σε παιχνίδι.
Μέσα από αυτήν τη διαδικασία γεννιέται κάτι καινούργιο, πρωτοφανέρωτο και μοναδικό, που ζει και πεθαίνει το ίδιο βράδυ, στην ίδια σκηνή, διαφορετικό κάθε φορά. Πάνω στο σανίδι όλα είναι πιθανά και αποδεκτά, καθαίρονται τα πάθη και τα μίση των ανθρώπων (και των θεών ακόμα…) και συντελείται μία αρχέγονη γέννα, μυστηριακή και απόλυτη.
Εύχομαι ειλικρινά στο θέατρο και τους ανθρώπους του να συνεχίσουν με το ίδιο πάθος, με την ίδια τρέλα, με την ίδια αυταπάρνηση, με το ίδιο σθένος να μας ψυχαγωγούν, να μας προβληματίζουν, να μας συγκινούν, να μας αφυπνίζουν, να μας χαρίζουν το γέλιο, να μας ταρακουνούν, να μας μυούν σε μία βαθύτερη αλήθεια! Χμ…και να συνεχίσουν να διεκδικούν όσα δικαιούνται!
