Οι ταινίες Έναρξης και Λήξης και οι παράλληλες δράσεις του 10ου Beyond Borders στο Καστελλόριζο

Με ένα συναρπαστικό ντοκιμαντέρ που θα δώσει αφορμή για πολλές συζητήσεις ξεκινά την Κυριακή 24 Αυγούστου το 10^ο Beyond Borders Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου. Ταινίες έναρξης και λήξης για ανθρώπους που εξαφανίζονται και για αστεροειδείς αντίστοιχα, μουσικές, παράλληλες δράσεις και εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους έρχονται σε λίγες μέρες στο ακριτικό, πανέμορφο Καστελλόριζο.

Στρατηγικός Εταίρος του Beyond Borders είναι η ΔΕΗ, η κορυφαία εταιρεία ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη που στηρίζει ενεργά τις τέχνες και τον πολιτισμό. Ως αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της χώρας, η ΔΕΗ ενισχύει τον διάλογο με τον πολιτισμό και την τέχνη, υποστηρίζοντας όλους και όσα μας οδηγούν στο μέλλον, ένα μέλλον καλύτερο για όλους, όπου τον πρώτο λόγο έχει ο πολιτισμός.

Ταινία έναρξης

Johatsu-Intothinair των Andreas Hartmann & Arata Mori, Ιαπωνία- Γερμανία 2024, 86’

Κάθε χρόνο, χιλιάδες άνθρωποι εξαφανίζονται χωρίς ίχνος στην Ιαπωνία. Γνωστοί ως Johatsu, ή «οι εξατμισμένοι», εγκαταλείπουν τη ζωή τους για διάφορους λόγους – προβληματικές σχέσεις, αυξανόμενα χρέη ή απειλές από τη μαφία. Κάποιοι λαμβάνουν βοήθεια από τις λεγόμενες εταιρείες «νυχτερινής μετακόμισης», που βοηθούν τους ανθρώπους να εξαφανιστούν και να ξεκινήσουν μια νέα ζωή αλλού. Ρίχνοντας μια προσωπική ματιά στο φαινόμενο των «εξατμιζόμενων ανθρώπων», το Johatsu – Into Thin Air παρουσιάζει τις εσωτερικές συγκρούσεις και τις προσπάθειες συμφιλίωσης μεταξύ αυτών που εξαφανίστηκαν και αυτών που έμειναν πίσω.

Ο Andreas Hartmann είναι σκηνοθέτης και παραγωγός με έδρα το Βερολίνο. Αποφοίτησε από την HFF Konrad Wolf το 2011 και μαθήτευσε στον καθηγητή Thomas Arslan στο Πανεπιστήμιο Τεχνών του Βερολίνου (UdK). Το 2014 ήταν Artist in residence στο Goethe-Institut Villa Kamogawa στο Κιότο της Ιαπωνίας. Το 2017 ήταν υποψήφιος για το γερμανικό τηλεοπτικό βραβείο Grimme Preis και έλαβε τη χορηγία Gerd Ruge. Η ταινία του A FreeMan κέρδισε το βραβείο Busan Cinephile για το Καλύτερο Παγκόσμιο Ντοκιμαντέρ στο 22ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Busan. Είναι απόφοιτος του Berlinale Talents και του Sundance Institute.

O Arata Mori είναι Ιάπωνας σκηνοθέτης και καλλιτέχνης με βάση το Βερολίνο και το Τόκιο. Έχει αποφοιτήσει από το τμήμα Καλών Τεχνών στο Central Saint Martins του Λονδίνου. Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία A Million έκανε πρεμιέρα στο 64ο Φεστιβάλ DOK Leipzig. O Mori είναι υπότροφος του Asian Cultural Council για το 2022, ενώ το 2023 συμμετείχε στα Docs by the Sea και European Social Documentary.

Συναυλία Έναρξης: Μουσική Ανθολογία – Από τη Μνήμη στο Παρόν

Μετά από την προβολή της ταινίας, η Χρυσή Παπαγιαννούλη (τραγούδι), ο Νίκος Πλιός (κιθάρα, τραγούδι) και ο Τάσος Γιαννούσης (μπουζούκι, τραγούδι, καλλιτεχνική επιμέλεια) παρουσιάζουν, ειδικά για την 10η επετειακή έκδοση του Beyond Borders, μια μουσική ανθολογία με αξέχαστες δημιουργίες των σπουδαιότερων Ελλήνων συνθετών: Μίκη Θεοδωράκη, Μάνου Χατζιδάκι, Μάνου Λοΐζου, Σταύρου Κουγιουμτζή, Βασίλη Τσιτσάνη, Μάρκου Βαμβακάρη κ.ά.

Τραγούδια-σταθμοί της νεότερης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, που διαμόρφωσαν το συλλογικό μας αίσθημα και εξακολουθούν να εμπνέουν, παρουσιάζονται με σεβασμό, δύναμη και φρέσκια ματιά, σε μια βραδιά γεμάτη μουσική, μνήμη και συναίσθημα.

Ταινία λήξης:

Asteroide Hunters των Thomas Marlier και Guillaume Lenel, Γαλλία 2024, 52’

Πλανητολόγοι, αστροφυσικοί, γεωχημικοί και ειδικοί από ποικίλα επιστημονικά πεδία συγκροτούν σήμερα ένα παγκόσμιο δίκτυο χιλιάδων «φρουρών» του ουρανού. Η αποστολή τους: να εντοπίζουν, να παρατηρούν και να μελετούν τους αστεροειδείς—διαστημικά σώματα με δυνητικά καταστροφική τροχιά, αλλά και πολύτιμες πληροφορίες για τη γένεση του ηλιακού μας συστήματος.

Ο Thomas Marlier είναι Γάλλος δημιουργός και σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ με διδακτορικό στην Αρχαία Ιστορία από τη Σορβόννη. Έχει γράψει και συνυπογράψει πολυάριθμα ντοκιμαντέρ για μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα όπως τα France 5, France 2, Arte και CuriosityStream, με θεματολογία που κυμαίνεται από περιβαλλοντικές κρίσεις και διαστημική εξερεύνηση έως τον αρχαίο κόσμο και τα ηφαίστεια, ενώ συνεργάστηκε στη σκηνοθεσία της βραβευμένης σειράς Apocalypse. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Profession astronaute και έχει δημοσιεύσει επιστημονικά άρθρα για την αρχαιολογία και τον αρχαίο κόσμο. Η ιστορική του ματιά διαπερνά το κινηματογραφικό του έργο, συνδυάζοντας επιστημονική ακρίβεια και αφηγηματική δύναμη.

Ο Guillaume Lenel είναι Γάλλος σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ και motion designer, με ευρύ έργο που εκτείνεται από την επιστήμη και τη μυθοπλασία μέχρι την κινούμενη εικόνα και τις μουσειακές εγκαταστάσεις. Συν-σκηνοθέτησε το Collisions, Chasseurs d’Astéroïdes (France 5, 2024) και σκηνοθέτησε το Astéroïdes: le nouvel Eldorado Spatial?, το οποίο βραβεύτηκε στο Parisciences. Συνδυάζει την αφήγηση με την οπτική καινοτομία σε έργα όπως το Apollo, το animation Pictopolis Superhero και θεματικές εγκαταστάσεις στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Παρισιού και το Musée des Confluences. Ως motion designer, έχει συνεργαστεί με τη γαλλική τηλεόραση σε εκπομπές όπως οι προεδρικές εκλογές (France Télévisions), Nous, Thalassa και Faut Pas Rêver, ενώ υπογράφει VFX και AR παραγωγές υψηλής αισθητικής.

Συναυλία Λήξης: Κώστας Τριανταφυλλίδης, «Ιστορία»

Ο Κώστας Τριανταφυλλίδης έρχεται στο Καστελλόριζο, στο πλαίσιο της επετειακής 10ης έκδοσης του Beyond Borders, με μία συναυλία που υπόσχεται να αφήσει το δικό της αποτύπωμα.

Με σταθερά και συνειδητά βήματα στη μουσική του διαδρομή, έχει συνεργαστεί με μερικά από τα σημαντικότερα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού: περιόδευσε με τον Δημήτρη Μητροπάνο, τραγούδησε δίπλα στον Γιώργο Νταλάρα και τη Μαρινέλλα, ενώ δισκογραφικά συνδέθηκε με θρυλικές μορφές όπως η Βίκυ Μοσχολιού και ο Γιάννης Σπανός.

Στη σκηνή της Πλατείας Ηρώου, σε μια μουσική βραδιά γεμάτη συναίσθημα, μνήμες και δύναμη, θα ερμηνεύσει τραγούδια που έχουν γράψει τη δική τους ιστορία, αλλά και δικές του αγαπημένες επιτυχίες, όπως το «Όνειρο Απατηλό» —σε διασκευή του Μίνωα Μάτσα για την ταινία Ευτυχία— και το συγκινητικό «Ιστορία», σε μουσική του Μάτσα και στίχους της Σοφίας Καψούρου, το οποίο ντύνει μουσικά τη μεγάλη τηλεοπτική παραγωγή Οι Πανθέοι.

Παράλληλες δράσεις

Εκτός από τις προβολές στα διαγωνιστικά τμήματα και στο Πανόραμα, το Audiovisual Pitching Lab, τα masterclasses, το Φόρουμ Συμπαραγωγών, τα εργαστήρια ντοκιμαντέρ και τις συζητήσεις, το Beyond Borders διοργανώνει στο Καστελλόριζο μια σειρά από δράσεις για μικρούς και μεγάλους:

Μουσικά Ιντερλούδια (25-28/8 στην πλατεία Ηρώου)

Ανάμεσα στις προβολές του κυρίως διαγωνιστικού τμήματος θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε το Κουαρτέτο Εγχόρδων Αθηνών, που αποτελείται από εξέχοντα μέλη της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και της Ορχήστρας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, τους βιολονίστες Απόλλωνα Γραμματικόπουλο και Παναγιώτη Τζιώτη, την βιολίστα Αγγέλα Γιαννάκη και τον βιολοντσελίστα Ισίδωρο Σιδέρη. Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει τα σημαντικότερα έργα της φιλολογίας της μουσικής δωματίου, αλλά και έργα Ελλήνων και ξένων συνθετών που έχει παρουσιάσει σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στο κοινωνικό έργο του κουαρτέτου με συναυλίες, σε συνεργασία με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, την Γερμανική Πρεσβεία και το ίδρυμα “Σταύρος Νιάρχος”, σε νοσοκομεία, κέντρα απεξάρτησης, φυλακές, ειδικά σχολεία, σχολεία υποβαθμισμένων περιοχών αλλά και απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, φέρνοντας κοντά στην κλασσική μουσική συνανθρώπους μας που αλλιώς η πρόσβασή τους στους συναυλιακούς χώρους θα ήταν πολύ δύσκολη. Το Κουαρτέτο Εγχόρδων Αθηνών ιδρύθηκε το 2010 και έχει βραβευθεί από το διεθνές σωματείο “Gina Bachauer”

Με το ντοκιμαντέρ μου ταξιδεύω: Εκπαιδευτική δράση από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων (25-27/8, 10.00-11.00 στο Δημαρχείο)

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών του δράσεων, έχει στρατηγικά επικεντρωθεί τα τελευταία χρόνια στη δημιουργία ντοκιμαντέρ με τη σχολική κοινότητα της Κρήτης. Ντοκιμαντέρ με επίκεντρο τον άνθρωπο. Ντοκιμαντέρ για την τοπική ιστορία. Ντοκιμαντέρ που βασίζονται κυρίως στην προφορική μαρτυρία. Εκπαιδευτικοί, μαθητές και η ομάδα εκπαίδευσης και παραγωγής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων συναντιούνται σε ένα κοινό, δημιουργικό ταξίδι γνωριμίας με την τέχνη του ντοκιμαντέρ, καθώς και με πτυχές της τοπικής και προφορικής ιστορίας. Ένα ταξίδι γεμάτο ανθρώπινες, αληθινές ιστορίες. Μέσα από τη δράση «Με το Ντοκιμαντέρ μου Ταξιδεύω», οι ταινίες αυτές προβάλλονται σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ξυλοπόδαρος (27-28/8, 19.30-21.30 στην πλατεία Αγίου Γεωργίου του πηγαδιού)

Κατάγεται από την Αγγλία και ζει (και) στην Ελλάδα τα τελευταία 25 χρόνια. Ο Neil Adrian Blakemore, ως ξυλοπόδαρος με ειδικά σχεδιασμένα ελατηριωτά ξυλοπόδαρα, θα σκορπίσει χαμόγελα σε μικρούς και μεγάλους με το ύψος του, τις ικανότητές του και την ευκινησία του. Η παραμυθένια του φιγούρα και τα εντυπωσιακά του ακροβατικά θα μαγέψουν το κοινό κάθε ηλικίας!

Με πολυετή εμπειρία και αγάπη για το εντυπωσιακό, ο ταλαντούχος καλλιτέχνης θα καταπλήξει με εντυπωσιακά κόλπα, χρησιμοποιώντας μια μεγάλη ποικιλία από εντυπωσιακά ζογκλερικά αντικείμενα. Μια παράσταση γεμάτη χιούμορ, ενέργεια και μια δόση τόλμης, σχεδιασμένη με πλήρη σεβασμό στην ασφάλεια και ιδανική για όλη την οικογένεια.

Επίδειξη και Μαθήματα Σκάκι με Ρομπότ Τεχνητής Νοημοσύνης (25-29/8, 11.30-12.30 στην Αγορά)

Στο πλαίσιο του 10ου Beyond Borders, ο Σκακιστικός Όμιλος Ρόδου «Ιππότης» θα πραγματοποιήσει εκπαιδευτική δράση με επίκεντρο το σκάκι, ειδικά σχεδιασμένη για παιδιά όλων των ηλικιών.

Κατά τη διάρκεια της δράσης θα προσφέρονται μαθήματα σκακιού για αρχάριους και προχωρημένους, καθώς και επιδείξεις παιχνιδιού. Παράλληλα, μικροί και μεγάλοι θα έχουν τη μοναδική ευκαιρία να αγωνιστούν και να αλληλεπιδράσουν με τα δύο AI SenseRobot σκακιού που διαθέτει ο Όμιλος, γνωρίζοντας το σκάκι μέσα από τη σύγχρονη τεχνολογία.

Μια καινοτόμα εκπαιδευτική εμπειρία που συνδυάζει την παράδοση του σκακιού με το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης!

Εργαστήριο Βιβλιοδεσίας (30-31/8, 11.00-12.00 στο Δημαρχείο) από το Καλλιτεχνικό Βιβλιοδετείο Θεσσαλονίκης

Καλλιτεχνικό Εργαστήριο Βιβλιοδεσίας για παιδιά νηπιαγωγείου και δημοτικού από τους Ράνια Καμπουράκη και Νίκο Λειβαδιώτη:

Ο Σπάγκος, ο κεραμιδόγατος, πήρε το όνομά του από τους σπάγκους που χρησιμοποιούμε στη βιβλιοδεσία. Είναι φασαριόζος, φωνακλάς και όλο σε μπελάδες μπλέκει. Η Ντολόρες Μαρία Χουάρες Ντε Λα Τέλα και για τους φίλους σκέτο Τέλα, πήρε το όνομά της από το υλικό βιβλιοδεσίας “τέλα” που σημαίνει ύφασμα. Είναι μια γάτα από την Ισπανία, και ξέρει τα πάντα γύρω από τη βιβλιοδεσία. Είναι σοβαρή, λιγομίλητη και θέλει πολύ να βοηθάει το φίλο της το Σπάγκο ο οποίος βρίσκεται συχνά σε μπελάδες. Μην μπερδευτείτε με την προφορά της γιατί τώρα μαθαίνει ελληνικά. Μπες στην περιπέτεια της βιβλιοδεσίας, γνώρισε τα υλικά και τις τεχνικές της και δέσε το δικό σου βιβλίο. Αυτοί είναι για δέσιμο! Μήπως είσαι κι εσύ;

Νυχτερινές Εξομολογήσεις – Συναυλία με τους Μίλτο Λογιάδη (πιάνο) και
Χρήστο Ζερμπίνο (ακορντεόν) (30/8, 19.15 στην πλατεία Ηρώου)

Η συναυλία «Νυχτερινές Εξομολογήσεις» φέρνει κοντά δύο διακεκριμένους Έλληνες σολίστ, τον μαέστρο και πιανίστα Μίλτο Λογιάδη και τον συνθέτη και δεξιοτέχνη του ακορντεόν Χρήστο Ζερμπίνο. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει έργα από τον δίσκο «Εαρινή Ισημερία» (παραδοσιακά) και τον δίσκο «Από τα πλήκτρα στην καρδιά», αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκι.

Ο Μίλτος Λογιάδης γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στη Μουσική Ακαδημία του Μονάχου, απ’ όπου αποφοίτησε με διπλώματα Διεύθυνσης Χορωδίας, Ορχήστρας και Meisterklasse. Υπήρξε επί σειρά ετών βασικός συνεργάτης του Μάνου Χατζιδάκι και μόνιμος μαέστρος της Ορχήστρας των Χρωμάτων. Έχει διευθύνει τις σημαντικότερες ελληνικές ορχήστρες καθώς και διεθνή σύνολα όπως η Ορχήστρα της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας, η Royal Philharmonic του Λονδίνου και η Εθνική Ορχήστρα της Ρωσίας. Διετέλεσε Καλλιτεχνικός Διευθυντής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και στα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ, ενώ σήμερα διδάσκει Διεύθυνση Ορχήστρας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Ο Χρήστος Ζερμπίνος γεννήθηκε στην Καλαμάτα και σπούδασε πιάνο, ακορντεόν, ανώτερα θεωρητικά και σύνθεση. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 καθιέρωσε το ακορντεόν ως σολιστικό όργανο στην ελληνική σκηνή, αναπτύσσοντας προσωπικό ύφος. Ως συνθέτης και ερμηνευτής έχει συνεργαστεί με κορυφαία ελληνικά και διεθνή σύνολα, ενώ έργα του έχουν παρουσιαστεί στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών και έχει διατελέσει μέλος του Δ.Σ. της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Σμιλεύοντας τον τόπο, Έκθεση Γλυπτικής του Αλέξανδρου Ζυγούρη (25-30/8, 18.00-20.00, ατελιέ Ζυγούρης)

Ο Αλέξανδρος Ζυγούρης είναι γλύπτης και ζει στο Καστελλόριζο τα τελευταία 35 χρόνια. Γι’ αυτόν, η τέχνη της γλυπτικής αφαιρεί τα περιττά για να αναδείξει την ουσία. Γεννήθηκε και ζει ανάμεσα σε αυτούς τους απόκρημνους βράχους που έχουν δει και βιώσει κοσμοϊστορικές αλλαγές. Εκτός αυτού, ο θαυμασμός και το δέος του για το έργο των προγόνων που έζησαν και δημιούργησαν σε αυτόν τον τόπο, του έδωσαν την πίστη και τη δύναμη να εκφραστεί πάνω στο υλικό που τον περιβάλλει. «Η απαιτητική σιγή, η δύναμη να συζητώ μαζί τους και να διεισδύω, να βιώνω τη ζωτικότητά τους, αυτή είναι η αποκάλυψή μου», επισημαίνει. Ο Αλέξανδρος λειτουργεί μόνο με εργαλεία χειρός: σφυρί, τρυπάνι και σμίλη. Με αυτόν τον τρόπο, βλέπει και ακούει καθαρά τον ήχο του βράχου. Ο τρόπος ζωής του είναι συνυφασμένος με την τέχνη που υπηρετεί. Λιτός και απέριττος, ξυπόλητος, περπατάει σε αυτό το βραχώδες νησί από άκρο σε άκρο, χαράζοντας το τοπίο γύρω του, δίνοντας ουσία στον αδιάκοπο αγώνα του ανθρώπου να εξημερώσει και να δώσει σχήμα στην ύλη.

Βιβλιοπαρουσιάσεις

Καστελλόριζο, της Αθηνάς Ταρσούλη (25/8, 19.30 στην πλατεία Ποσειδών)

Το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔΙΣΜΕ) ανέλαβε την επανέκδοση της ενότητας Καστελλόριζο από το πολύτομο έργο της σπουδαίας λαογράφου Αθηνάς Ταρσούλη, 75 χρόνια μετά την πρώτη του κυκλοφορία. Η μοναδική αυτή καταγραφή της προφορικής παράδοσης, της τοπικής ιστορίας και της πολιτισμικής ταυτότητας του Καστελλορίζου και των Δωδεκανήσων αποτελεί πολύτιμο τεκμήριο για τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης. Με σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά του ακριτικού νησιού, η παρούσα έκδοση φιλοδοξεί να συμβάλει στην ανάδειξη της ιστορίας του Καστελλόριζου, ενισχύοντας τη γνώση και την εδραίωση της ταυτότητας των νησιών της Δωδεκανήσου.

The Uses of Oppression: TheOttomanEmpirethoughitsGreeknewspapers, 1830-1862 της Μαρίνας Σακαλή, Lady Marks (30/8, 20.15 στην πλατεία Ηρώου)

Κατά τα μέσα του 19ου αιώνα, μια γενιά Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας βίωσε εκτεταμένες κοινωνικές και πολιτικές ανακατατάξεις, εν μέσω της εποχής των μεταρρυθμίσεων του Τανζιμάτ. Το βιβλίο The Uses of Oppression (εκδ. Harvard University Press)παρακολουθεί τη διαμόρφωση και την εξέλιξη του ελληνοοθωμανικού Τύπου από το 1830 έως το 1862, αξιοποιώντας τις ζωντανές φωνές εκδοτών, ανταποκριτών, σχολιαστών και αναγνωστών, για να ανασυστήσει την καθημερινότητα αυτής της κοινότητας: τις κοινωνικές της φιλοδοξίες, τις αντιδράσεις της στα πολιτικά γεγονότα, τη στάση της απέναντι στα δυτικά πρότυπα και άλλες καίριες πτυχές του δημόσιου βίου. Η πολύτιμη έρευνα της Μαρίνας Σακαλή, Lady Marks, βασισμένη σε ένα εντυπωσιακό σύνολο αρχειακού υλικού από εφημερίδες της εποχής, φωτίζει μια περίοδο στην οποία η δημιουργικότητα, η αισιοδοξία και η δίψα για πρόοδο χαρακτήριζαν τον ελληνικό πληθυσμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παρά την υποδεέστερη πολιτική του θέση. Το γεγονός ότι αυτή η κοινότητα οδηγήθηκε έναν αιώνα αργότερα σε βίαιο αφανισμό προσδίδει ιδιαίτερη συναισθηματική βαρύτητα στην αφήγηση και καθιστά επιτακτική τη μελέτη των γραπτών τεκμηρίων με ιστορική νηφαλιότητα και σεβασμό.