Το Ecogreennet.gr και η Άννα Ρούτση βρέθηκαν στα Χανιά για ένα φεστιβάλ γεματο ζωντάνια που συνδυάζει δυναμικά τον κινηματογράφο, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση μικρών και μεγάλων
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων το γνώρισα, όταν ήταν περίπου 6 χρονών. Τώρα έχει τα διπλάσια χρόνια, είναι 12 και μπαίνει ορμητικά στην εφηβεία. Kουβαλώντας στις αποσκευές του πολύτιμη εμπειρία, αλλά και όρεξη για νέες περιπέτειες.
Διοργανωτής του φεστιβάλ είναι η Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης, η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο του πολιτισμού και της εκπαίδευσης εδώ και πολλά χρόνια και ψυχή του ο ιδρυτής και καλλιτεχνικός του διευθυντής, Ματθαίος Φραντζεσκάκης.
Αυτό που κάνει ξεχωριστό το φεστιβάλ είναι ότι το δεκαήμερο του Οκτώβρη δεν είναι ένα one off event. Αποτελεί μεταξύ άλλων την πανηγυρική έκφραση όλων όσα έχουν προηγηθεί όλη τη χρονιά. Και είναι πολλά!
Κινηματογραφικά εργαστήρια στα σχολεία, εργαστήρια animation, φωτογραφίας και ντοκιμαντέρ, κατάρτιση εκπαιδευτικών, προγράμματα προφορικής ιστορίας, προβολές, προσεγμένες εκδόσεις, podcast, συνέδρια και ημερίδες, οπτικοακουστικές παραγωγές, διευρυμένες συνεργασίες με πανεπιστήμια απ’ όλη τη χώρα, φεστιβάλ και άλλους φορείς, μουσικές βραδιές, κινηματογραφική λέσχη.
Τα τελευταία χρόνια επίσης πραγματοποιείται με επιτυχία στα Χανιά το Cinema Summer Camp για παιδιά και εφήβους, αλλά και το νέο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο για τον οπτικοακουστικό Κινηματογράφο και Γραμματισμό.
Εμείς, οι επισκέπτες στα Χανιά απολαμβάνουμε τον Οκτώβριο ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους από το πεδίο της μυθοπλασίας, του ντοκιμαντέρ, σπουδαστικές ταινίες, ταινίες των μαθητών των σχολείων της περιοχής, εκθέσεις, αφιερώματα, masterclasses, αλλά και την ευκαιρία που σου δίνει ένας τόπος σε μικρότερη κλίμακα από την Αθήνα, να μοιραστείς στιγμές και κουβέντες με μεγάλα ονόματα του πολιτισμού που έχουν κατά καιρούς επισκεφθεί και τιμηθεί από το φεστιβάλ. Όπως ο Κώστας Γαβράς ή ο Φατίχ Ακίν (που τελικά τον απολαύσαμε πέρυσι μέσω ζουμ), και φέτος ο αγαπημένος Γιώργος Αρβανίτης και ο Δημήτρης Παπαδημητρίου.
Πέρα όμως από αυτό το δεκαήμερο υπάρχει μια τεράστια, ουσιαστική, σκληρή δουλειά και σημαντικές συνεργασίες που αφήνουν πολλές ελπίδες για το μέλλον. Μία από αυτές είναι πχ το Δίκτυο Συνεργατικών σχολείων Χανίων με την παιδαγωγική Φρενέ που υλοποιεί μαζί με το φεστιβάλ βιωματικά εργαστήρια. Όπως «Το σχολείο αλλιώς» στην εκπαιδευτική κοινότητα.
Αναρωτιέμαι ωστόσο εάν, εκτός από προγράμματα εκπαίδευσης με κινηματογράφο, που προέρχονται από το ΥΠΠΟ, υπάρχουν και θα έπρεπε να υπάρχουν αντίστοιχες διευθύνσεις και αρμοδιότητες στο Υπουργείο Παιδείας, ώστε να εισαχθούν τέτοια προγράμματα συστηματικότερα στο σχολικό πρόγραμμα κάθε βαθμίδας και να υπάρχουν συνέργειες.
«Μ’ αρέσει να χρησιμοποιώ τον όρο της εφηβείας γιατί έχουμε πολλά κοινά στοιχεία», μου λέει ο Μαθιός Φραντζεσκάκης. «Συνεχίζουμε με τον ίδιο ενθουσιασμό, με την εμπειρία 12 χρόνων, την ορμή, διασαφηνίζοντας καταστάσεις και αξιολογώντας εμπειρίες, σε μια συνομιλία κινηματογράφου και εκπαίδευσης. Η αγωνία μας είναι πώς όλο αυτό θα θωρακιστεί, ώστε να κάνει τα επόμενα βήματά του με στρατηγικό ορίζοντα. Στα 12 χρόνια έχουμε δείξει τη σκέψη και κυρίως την πράξη μας, έχουμε καταθέσει διαπιστευτήρια και ζητάμε από Πολιτεία και φορείς να σταθούν αρωγοί, ώστε να επικεντρωθούμε σε αυτό που ξέρουμε να κάνουμε».
Προγραμματική σύμβαση δεν υπάρχει και οι διαδικασίες εξασφάλισης χρηματοδότησης ξεκινούν κάθε χρονιά από την αρχή. Κάθε χρόνο δε το φεστιβάλ διευρύνεται σε τομείς, χώρους, δράσεις, συνεργασίες.
Πραγματοποιούνται πλέον εξ αποστάσεως εκπαιδευτικά προγράμματα σε όλη την Ελλάδα, γίνονται ευρωπαϊκές ανταλλαγές νέων καλλιτεχνών από διάφορες μορφές τέχνης, συνεργασίες με φεστιβάλ της Ελλάδας και του εξωτερικού και αυξάνονται τα πρωτόκολλα συνεργασίας με πανεπιστήμια της χώρας, όπου ανταλλάσσονται εκπαιδευτικές επισκέψεις και εργαστήρια.
Συγκεκριμένα με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, το Πολυτεχνείο Κρήτης, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το ΕΑΠ, το Παν/μιο Δυτικής Αττικής, το Ελληνικό Μεσογειακό πανεπιστήμιο και με το τμήμα Κιν/φου του ΕΚΠΑ στα Ψαχνά.
Φέτος, ορισμένες από τις προβολές του φεστιβάλ απλώθηκαν και σε άλλους χώρους, όπως το Ωδείο ή το εντυπωσιακό Μεγάλο Αρσενάλι στο παλιό ενετικό λιμάνι. «Περίπου 200 δημιουργοί θα περάσουν από το φετινό φεστιβάλ. Καταξιωμένοι κι ανερχόμενοι σκηνοθέτες, σπουδαστές, καλεσμένοι από το εξωτερικό.
Οι σκηνοθέτες μάλιστα αφιερώνουν πολλές ώρες το πρωί για να πάνε και σε σχολεία και να μιλήσουν ή να κάνουν δράσεις κι εργαστήρια με τα παιδιά»,σχολιάζει ο Μαθιός.
Περίπου 200 είναι πάντως και οι εθελοντές που έχουν ασχοληθεί ή βοηθάνε τώρα ενεργά και αποτελεσματικά στο φεστιβάλ, χωρίς τους οποίους η πραγματοποίησή του σε μια τέτοια έκταση και επιτυχία δεν θα ήταν δυνατή.
Τι ξεχωρίσαμε τις πρώτες μέρες του φεστιβάλ:
Τελετή έναρξης:
Μια μεγάλη συγκινητική τελετή έναρξης με πολύ κόσμο, με το τρέιλερ του φεστιβάλ από τα χεράκια του Θοδωρή Παπαδουλάκη, με την προβολή της Ταινίας «Οι πειρατές της Γραμβούσας» της Δήμητρας Μπαμπαδήμα (παραγωγή COSMOTE) σε πρώτη προβολή στην Κρήτη. Αλλά και με μία μικρή γεύση, που όμως εντυπωσίασε, από τη νέα παραγωγή της Πολιτιστικής Εταιρείας Κρήτης «Σμιλεμένες ψυχές» σε σκηνοθεσία του Σταύρου Ψυλλάκη μαζί με το video clip του τραγουδιού που τη συνοδεύει (μουσική και ερμηνεία: Γιάννης Χαρούλης, στίχοι: Δημήτρης Παπαχαραλάμπους).
Η ταινία αναμένεται να προβληθεί μέσα στο 2025 και πρόκειται για τη συγκινητική ιστορία ενός βαθιά φιλέλληνα Γαλλοελβετού οδοντιάτρου, που για πάνω από 30 χρόνια ζούσε στην Ελλάδα και γιάτρευε ανθρώπους με λέπρα στην Αγία Βαρβάρα και στη Σπιναλόγκα. Όπως σχολιάζει ο Μαθιός: «Στην έναρξη προβλήθηκε ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ για τη Γραμβούσα, μια άγνωστη ιστορία της Κρήτης, απόλυτα συμβατό με τα προγράμματα προφορικής ιστορίας μας, που ενισχύει τη συνεργασία μας με την COSMOTE, η οποία τα τελευταία χρόνια εντάσσει στο επίσημο πρόγραμμά της τα ντοκιμαντέρ που κάνουμε με τα σχολεία κι αυτό είναι πολύ τιμητικό για το φεστιβάλ και τα παιδιά».
Την παρουσία του Γιώργου Αρβανίτη ως επίσημου προσκεκλημένου:
Ο διεθνούς φήμης Διευθυντής Φωτογραφίας Γιώργος Αρβανίτης επισκέφθηκε σχολεία, μίλησε με ομάδα μαθητών από σχολική εφημερίδα, μίλησε στην προβολή της ταινίας «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση» του Ντίνου Κατσουρίδη και συνομίλησε με την Ελισάβετ Χρονοπούλου στην παρουσίαση του βιβλίου «Μια ζωή στο φως», όπου της αφηγείται τη ζωή του.
Είναι πάντα απολαυστικό να συζητάς με τον Γιώργο Αρβανίτη, ο οποίος, όπως θα δούμε και στο βιβλίο (εκδ. Πατάκη), έχει περάσει πολύ δύσκολα παιδιά χρόνια, έχει δουλέψει σκληρά για να επιβιώσει, έχει περάσει από τα στούντιο της Φίνος Φιλμς και, μια ζωή αναζητώντας το φως και τη σκιά των παιδικών του χρόνων, έχει αφήσει το ανεξίτηλο αποτύπωμά του στον κινηματογράφο μέσα από τις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου και πολλές ακόμα ταινίες που έκανε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
«Δεν φωτίζω τα πρόσωπα, αλλά τους χαρακτήρες», είπε χαρακτηριστικά, ενώ μας εξηγούσε πώς αναζητά το φως κάθε εποχής από παλιές φωτογραφίες. «Πάντως για να κάνεις μια καλή ταινία χρειάζονται τρία πράγματα: Ένα καλό σενάριο, ένα καλό σενάριο και ένα καλό σενάριο!», είπε γελώντας. Η επαφή του με τα παιδιά στο πλαίσιο του φεστιβάλ ήταν «μαγική». «Τα παιδιά διψάνε, θέλουν ερεθίσματα και γνώση. Υπάρχει κάτι που μπορεί ακόμα να διαμορφωθείς και είναι κακό να μένει στο σκοτάδι», σχολίασε.
Ντοκιμαντέρ που είδαμε:
Tack της Vania Turner. Τακ στην ιστιοπλοΐα σημαίνει αλλαγή πορείας. Στην ταινία παρακολουθούμε την Αμαλία που με την παρότρυνση και τη συνεχή υποστήριξη της Σοφίας Μπεκατώρου, η οποία πρωτοστάτησε στο ελληνικό #MeToo, βρήκε τη δύναμη να φτάσει στα δικαστήρια για τη συστηματική κακοποίηση που είχε υποστεί από τον προπονητή της, όταν ήταν ακόμα παιδί.
Πρόκειται για μια συγκλονιστική ταινία που αξίζει να αναζητήσει κανείς, η οποία αναδεικνύει τα τεράστια προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, τη συνενοχή, τη σιωπή, την προκατάληψη, την πατριαρχία, αλλά και τις μεγάλες ελλείψεις στο πεδίο της καταγραφής, χειρισμού και υποστήριξης των θυμάτων από την Πολιτεία.
ΑΚΟΕ/ΑΜΦΙ-Η Ιστορία μιας επανάστασης (*Να κοιμάμαι στο στήθος του…) του Ιωσήφ Βαρδάκη. Χρειάστηκε περίπου δυόμισι χρόνια ο Βαρδάκης για να συγκεντρώσει υλικό και ομιλητές και να δημιουργήσει ένα πολύ καλά τεκμηριωμένο ντοκιμαντέρ που έλειπε, για την ιστορία του πρώτου σχηματισμού της LGBT κοινότητας στην Ελλάδα.
Ειδικότερα παρακολουθούμε μέσα από καθηλωτικές και πολύ ειλικρινείς διηγήσεις την ίδρυση, το 1977, και την πορεία του ΑΚΟΕ – Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλοφίλων Ελλάδος, εκεί που «μπορείς να είσαι αυτό που δεν μπορείς να είσαι αλλού» με αφηγήσεις, μεταξύ άλλων, των Γ. Βαλλιανάτου, Λ. Θεοδωρακόπουλου, Μπ. Βακαλίδου, Γ. Βακαλόπουλου, Γ. Καραχάλιου, Κ. Φωτιάδη ή της Μαρίας Cyber.
Σπουδαστικές ταινίες:
Νέα παιδιά από σχολές της Ελλάδας και του εξωτερικού έδωσαν νέα πνοή και νέα οπτική και ξέρουμε ότι σίγουρα θα ξανασυναντήσουμε αρκετούς από αυτούς τα επόμενα χρόνια. Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν η ταινία «Εντροπία» των Bamdad Aghazani & Arian Navabi από το Ιράν που δίνει το δικό της, εύστοχο σχόλιο για τον τρόπο διεξαγωγής των μαθημάτων σε σχολεία και σχολές σε πρόσφατους δύσκολους καιρούς.
Πάντα με τον υπαινικτικό, συμβολικό τρόπο και την ήρεμη δύναμη με επίκεντρο τον άνθρωπο που ο ιρανικός κινηματογράφος τόσο καλά γνωρίζει.
Μαθητικές ταινίες
Από τα highlights και τις στιγμές που μικροί και μεγάλοι περιμένουν είναι η προβολή των ταινιών που δημιούργησαν οι μαθητές κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας την προηγούμενη χρονιά, όπου παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικοί γεμίζουν την αίθουσα. Συνολικά έχουν δημιουργηθεί μέχρι σήμερα 150 περίπου ταινίες και φέτος 15.
Πριν την προβολή είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε και την πολύ συγκινητική ταινία που είχαν φτιάξει παιδιά με την ομάδα Cinemathesis «Έλα να μου πεις καληνύχτα» (2023).
Φεστιβάλ και ευάλωτες ομάδες πληθυσμού
Μία από τις πιο συγκινητικές προβολές ήταν στην κατάμεστη αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου Χανίων, όπου προβλήθηκε η ταινία «Τα κορδόνια του» από την Κινηματογραφική ομάδα Γυμνασίου Αλικιανού. Στη δεκάλεπτη ταινία παρακολουθούμε τη διαδρομή ευφυίας και δεξιότητας του Μιχάλη με σύνδρομο Asperger που δούλεψε σκληρά, ξεκινώντας από το πώς να δέσει τα κορδόνια του και πλέον είναι φοιτητής. «Τα κορδόνια του ας γίνουν κορδόνια μας», είχε γράψει κάποιος που είχε δει τη συγκινητική αυτή ταινία με την υπέροχη, πρωτότυπη μουσική.
Ακολούθησε μια δυνατή προβολή, η εκπομπή Creta stories της TV Creta με τίτλο «Αγγίζοντας τον αυτισμό». Η εκπομπή προσέγγισε 50 γονείς με παιδιά στο φάσμα του αυτισμού. Από αυτούς, 6 «γενναίοι» γονείς, καθώς και 3 νέα παιδιά δέχτηκαν να μιλήσουν και συγκλόνισαν όλους μας με όσα είπαν: Για τη μοναξιά, την ανάγκη γι’ αγάπη και αποδοχή, το σοκ της πρώτης διάγνωσης που είναι, όπως είπε ο παιδοψυχίατρος Γιώργος Βαγιονής «σαν ατομική βόμβα για τους γονείς», την απομόνωση από τον περίγυρο, το φόβο για το μέλλον χωρίς τους γονείς, τις συνέπειες της καραντίνας, τη στοχοποίηση και την άγνοια, αλλά και την ανάγκη για υποστήριξη από την Πολιτεία, όπως πχ με παράλληλη στήριξη.
Όπως σχολιάζει ο Μαθιός Φραντζεσκάκης:
«Από πέρυσι χτίζουμε τη δράση Πολιτιστική Συνταγογράφηση “Νιώθω καλά!” – Τέχνες και Πολιτισμός για υγεία και ευζωία σε συνεργασία με επιστήμονες ψυχικής υγείας, καλλιτέχνες, παιδαγωγούς και πολιτιστικούς διαχειριστές. Οργανώνουμε δράσεις για ευάλωτες ιατρικά ομάδες, όπως άτομα με αναπηρία ή ηλικιωμένοι από λέσχες φιλίας (Μια από τις πιο συγκινητικές προβολές του φεστιβάλ ετησίως είναι άλλωστε όταν τα … «Μεγάλα παιδιά πάνε σινεμά»).
«Άνθρωποι 85 χρονών είχαν ετοιμαστεί για την ‘έξοδο της ημέρας’ και μου εκμυστηρεύονταν ότι δεν είχαν ξαναπάει σινεμά γιατί ‘έτσι τα έφερε η ζωή’».
Στο πλαίσιο άλλωστε του προγράμματος Προφορικής ιστορίας έχουν καταγραφεί μαρτυρίες περίπου 300 ατόμων μεγάλων ηλικιών δημιουργώντας έτσι ένα τεράστιο, πολύτιμο αρχείο.
Μεταμεσονύκτια προβολή
Η αγαπημένη Christine του Τζων Κάρπεντερ από το 1983, η θρυλική μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου του Στίβεν Κινγκ, με την κατακόκκινη Plymouth Κριστίν να κάνει μόνη της το μοβόρικο παιχνίδι της και να μας καθηλώνει ακόμα και 40 χρόνια μετά!
Ο συνθέτης Δημήτρης Παπαδημητρίου ως επίσημος καλεσμένος
Μετά από την προβολή του αγαπημένου «Δέντρου που πληγώναμε» του Δήμου Αβδελιώδη (1986) που διαδραματίζεται στη Χίο του ’60, με μουσική του Δ. Παπαδημητρίου, είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε μια συζήτηση με τον συνθέτη, ο οποίος συνδέεται ιδιαίτερα με το νησί λόγω και της καταγωγής της συζύγου του.
«Η μουσική η ίδια δεν γεννά εικόνες, ο άνθρωπος τις γεννά, αλλιώς θα βλέπαμε όλοι τα ίδια», είπε ο συνθέτης. «Είναι αφηγηματική τέχνη η μουσική κι ας είναι αφηρημένη, απευθύνεται στο αριστερό τμήμα του εγκεφάλου, το ασημειολόγητο. Από παιδί ήθελα να γράφω κλασική μουσική και μουσική για κινηματογράφο. Η ποίηση είναι αυτή που με κινητοποιεί.»
Παρουσίαση Βιβλίου Η σιωπή μιας αιχμαλωσίας
Η δημοσιογράφος Αλεξάνδρα Χριστακάκη συνομίλησε με τη συγγραφέα Βίβιαν Αβρααμίδου–Πλούμπη και τον πρωταγωνιστή του βιβλίου της, Δημήτρη Τουμαζή, αιχμάλωτο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, στην Αμάσεια της Τουρκίας.
Συγκλονιστικές οι αφηγήσεις του Τουμαζή για τις σχέσεις με Τούρκους φρουρούς, για τις σχέσεις μεταξύ των ομήρων, για τις περιπέτειες και τον αγώνα για ζωή, αλλά και για τον κόσμο που αποφεύγει να ρωτάει και να μιλάει γι’ αυτά…
Το Φεστιβάλ συνεχίζεται μέχρι και το Σάββατο 26 Οκτωβρίου. Δείτε το πρόγραμμα των επόμενων ημερών στην ιστοσελίδα του φεστιβάλ
Το 12ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων και τα Εκπαιδευτικά του Προγράμματα τελούν υπό την Αιγίδα των Υπουργείων Πολιτισμού, Παιδείας – Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Τουρισμού και του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.
Υποστηρίζονται από τη Βουλή των Ελλήνων, τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας [Ε.Κ.Κ.Ο.ΜΕ.Δ.) – Creative Greece, την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα.
Αποτελούν συνδιοργάνωση της Περιφέρειας Κρήτης, της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, των Δήμων Χανίων και Πλατανιά και του Πνευματικού Κέντρου Χανίων. Έχουν την υποστήριξη του Δήμου Γαύδου.
Σχεδιάζονται και υλοποιούνται από την Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης
