Η Λίλα Παπαπάσχου γράφει, στον απόηχο των φετινών Όσκαρ, για το επίκαιρο αριστούργημα του Βάλτερ Σάλες, που ξεχωρίζει μέσα στον μετ-οσκαρικό ορυμαγδό και συγκινεί με την αλήθεια του
Δεν ασχολούμαι, ειδικά από την πανδημία και μετά, με τα Όσκαρ. Δεν παρακολουθώ καν την τελετή απονομής. Μου φαίνεται κάθε χρόνο και πιο ανούσια, πιο διεκπεραιωτική. Ενημερώνομαι ωστόσο για τις υποψήφιες ταινίες και τους συντελεστές τους, χωρίς να «καίγομαι» να παρακολουθήσω τα άπαντα της εκάστοτε οσκαρικής λίστας, ούτε αγωνιώ να μάθω τους νικητές.
Εκ των υστέρων βέβαια τυγχάνει να δω πολλές από τις ταινίες που κέρδισαν τα πολυπόθητα αγαλματίδια ή έφτασαν στην πηγή και δεν ήπιαν νερό, φεύγοντας με τη γλυκόπικρη γεύση της…υποψηφιότητας. Φέτος ομολογώ, λόγω πολλαπλών επαγγελματικών υποχρεώσεων δεν είχα δει τις περισσότερες (για να μην πω όλες) από τις ταινίες που κυριάρχησαν στην κούρσα των Όσκαρ.
Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, δεν μου προκάλεσε καμία από αυτές και κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πλην μίας. Κι αυτή δεν είναι άλλη από το κινηματογραφικό διαμάντι βραζιλιάνικης παραγωγής «Είμαι Ακόμα Εδώ» (Ainda Estou Aqui / I’m still here) , σε σενάριο των Μουρίλο Χάουζερ και Εϊτόρ Λορέγκα και σκηνοθεσία του Βάλτερ Σάλες.
Βλέποντας τη συγκεκριμένη ταινία μέσα στο τρέχον κοινωνικοπολιτικό κάδρο, τόσο της χώρας μας, όσο και του υπόλοιπου κόσμου, ήταν ούτως ή άλλως μία…ευτυχής(;) συγκυρία. Το φιλμ του ταλαντούχου auteur Βάλτερ Σάλες (“Κεντρικός Σταθμός”, “Ημερολόγια Μοτοσικλέτας”) έχοντας ως αφηγηματικό πυρήνα τη Χούντα της Βραζιλίας του 1970, μιλάει με τον πιο εύγλωττο τρόπο για τις παθογένειες της εξουσίας στο διηνεκές, αλλά και για διαχρονικά ιδεώδη όπως η δημοκρατία, η ελευθερία, η αλήθεια και η δικαιοσύνη.
Το φιλμ βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, μεταφέροντας στη μεγάλη οθόνη την ιστορία της οικογένειας Πάιβα, με τα παιδιά της οποίας έκανε παρέα ως έφηβος ο σκηνοθέτης. Οι γονείς, ο Ρούμπενς (Σέλτον Μέλο) και η Εουνίτσε, είναι και οι δύο κεντρικοί ήρωες της ταινίας με την Φερνάντα Τόρρες να δίνει την ερμηνεία της ζωής της (κέρδισε το δικό μας Όσκαρ, κι ας την «έφαγε» η μικρή Anora).
Με προεξέχουσα την – κάτι παραπάνω από συνταρακτική – Φερνάντα Τόρρες, ο δημιουργός της ταινίας σκιαγραφεί το πορτραίτο μίας ανθεκτικής και αξιοπρεπούς γυναίκας, που υπομένει και κυρίως επιμένει, χωρίς να σκύβει ποτέ το κεφάλι. Όχι μόνο απέναντι σε όσους ευθύνονται για την αρπαγή (μέσα από το ίδιο του το σπίτι) και εξαφάνιση του συζύγου της. Ο δικός της αγώνας ξεκινάει μετά από αυτό το καθοριστικό – για την ίδια και την οικογένειά της – γεγονός αψηφώντας το πολιτικό και δημοσιογραφικό σύστημα της εποχής (και κάθε εποχής!) που αρέσκεται στο να εργαλειοποιεί πρόσωπα/καταστάσεις και διψά για δακρύβρεχτα δράματα, μυρίζοντας το αίμα όπως οι καρχαρίες.
Ως Εουνίτσε (Γιούνις) η διάσημη ηθοποιός κεντάει με δεξιοτεχνία βλέμματα, κινήσεις και συναισθηματικά ξεσπάσματα, χωρίς καν να φαίνεται ότι το προσπαθεί (να σημειωθεί ότι είναι κόρη της σπουδαίας Φερνάντα Μοντενέγκρο, η οποία υποδύεται την ηρωίδα σε μεγάλη ηλικία).
Μακριά από τις αλά Χόλυγουντ νόρμες και υπερβολές, σπάει κάθε υποκριτικό κλισέ, δημιουργώντας έναν αυθεντικό γυναικείο χαρακτήρα, με βάθος και ουσία. Μία γυναικεία προσωπικότητα που γεννάει το θαυμασμό και όχι τον οίκτο. Θα θέλαμε να βλέπουμε πιο συχνά παρόμοια γυναικεία πορτραίτα στο σινεμά, πολυδιάστατα και ενδιαφέροντα.
Η βία και ο παραλογισμός στερούν από μια καθόλα ευτυχισμένη, πολυμελή οικογένεια τον πατέρα, επικαλούμενοι μία απλή κατάθεση, από τις χιλιάδες καταθέσεις που οδήγησαν σε αντίστοιχες εξαφανίσεις και δολοφονίες. Η Γιούνις όμως δεν είναι απλώς η σύζυγος του Ρούμπενς και η μάνα πέντε παιδιών που ζητούν απαντήσεις για την ξαφνική απώλεια του πατέρα τους. Είναι το αιώνιο σύμβολο του αγώνα ενάντια σε καθετί που απειλεί την ελευθερία, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τη δημοκρατία.
Καθώς η πλοκή του φιλμ εκτυλίσσεται, αποκαλύπτεται κι ο βαθύτερος συμβολισμός της ταινίας, που συνοψίζεται στην ταύτιση των δεινών της οικογένειας Πάιβα, με την πολυτάραχη ιστορία της ίδιας της Βραζιλίας ( και πολλών ακόμα λαών που βίωσαν ή βιώνουν κάτι αντίστοιχο).
Αναπόφευκτα ο πόνος, η μαχητικότητα και η επιμονή της κεντρικής ηρωίδας κόντρα σε κάθε μορφή καταστολής, έφερε στο νου μας συνειρμούς δικούς μας, εγχώριους, εξίσου επίκαιρους και επιτακτικούς, συγκινώντας μας καθολικά και….εφ’ όλης της ύλης.
Η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα πέρυσι τον Σεπτέμβριο, στο 81ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας όπου έλαβε θετικές κριτικές με ομόφωνους επαίνους για την ερμηνεία της Τόρρες, κερδίζοντας το Βραβείο Καλύτερου Σεναρίου.. Συμπεριλήφθηκε επίσης στις πέντε καλύτερες διεθνείς ταινίες του 2024 από το Εθνικό Συμβούλιο Κριτικών Κινηματογράφου.
Στην 82η τελετή των Χρυσών Σφαιρών, η Φ. Τόρρες κέρδισε το βραβείο Α’ Γυναικείου Ρόλου σε Δράμα, ενώ η ταινία ήταν υποψήφια και για βραβείο Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας. Στα Βραβεία Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου 2024 ή ταινία ήταν υποψήφια για Καλύτερη Διεθνή Ταινία, Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου και Καλύτερης Ταινίας και έγινε η πρώτη ταινία Βραζιλιάνικης παραγωγής που έλαβε υποψηφιότητα σε αυτήν την κατηγορία.
Εν τέλει κέρδισε – Ανόρας επιτρέπουσας- το Όσκαρ Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας (αυτό δα τους έλειπε…), αλλά και μία – περίοπτη – θέση στις σινεφίλ καρδιές μας.
Όσο “είμαστε ακόμα εδώ”, ζωντανοί και μαχόμενοι, υπάρχει ελπίδα…
ΕΙΜΑΙ ΑΚΟΜΗ ΕΔΩ (I’M STILL HERE) – Trailer Greek Subs
I’M STILL HERE
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Walter Salles
ΣΕΝΑΡΙΟ: Murilo Hauser, Heitor Lorega
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Adrian TeijidoΜΟΥΣΙΚΗ: Warren Ellis
ΜΟΝΤΑΖ: Affonso Gonçalves
ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Fernanda Torres, Fernanda Montenegro, Selton Mello
