Το Εcogreennet.gr και η Άννα Ρούτση μίλησαν με την Έλλη Σφήκα για την ύλη και τη φύρα, την έρευνα και τη βιώσιμη μόδα, τη σημασία της ενημέρωσης των καταναλωτών και το τι χρειάζεται να προσέξει κανείς στα πρώτα του βήματα ως δημιουργός
Την Έλλη Σφήκα, δημιουργό του brand Amalthea Athens τη γνώρισα στο πλαίσιο δράσης του Branding Heritage στην Κρήτη με υφάντρες του νησιού. Την άκουσα σε ένα από τα σεμινάρια που κάνει για τη βιώσιμη μόδα και την πράσινη οικονομία. Η δράση της και οι δημιουργίες της με τη φιλοσοφία του zero waste και με το δέρμα από φύλλα ανανά μου κίνησαν τα ενδιαφέρον. Θέλησα λοιπόν, να μάθω περισσότερα για την τέχνη της.
Η Έλλη σπούδασε Νομικά & Φωτογραφία στην Γαλλία, σκηνοθεσία στην Ελλάδα και αργότερα Πρωτόγονη έκφραση – χοροθεραπεία στο εκπαιδευτικό Γαλλικό πρόγραμμα DRLST.
Τα τελευταία 30 χρόνια δραστηριοποιείται επαγγελματικά στο χώρο της διαφήμισης, στον τομέα της καλλιτεχνικής επιμέλειας φωτογραφικών και κινηματογραφικών παραγωγών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Συνεργάζεται επίσης με περιοδικά μόδας και διακόσμησης.
Από μικρή όμως η Έλλη σχεδίαζε και δημιουργούσε τσάντες. To 2019 δημιούργησε το Amalthea Athens, ένα brand γυναικείων αξεσουάρ σχεδιασμένα από την ίδια. Ελληνικής παραγωγής, βασισμένα σε αξίες, όπως η βιωσιμότητα, η κυκλική οικονομία, ο διάλογος, η καινοτομία και η διατήρηση της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Όπως μας λέει, το μότο της ήταν «Proud to be you» και το όραμά της ήταν να δημιουργήσει αξεσουάρ με βάση την αυθόρμητη επιθυμία ενάντια στην τυποποίηση της εποχής. Αυτό ήταν που την έβαλε σε μία αναζήτηση και έναν συνεχή διάλογο με την πιθανή εκάστοτε γυναίκα για την οποία θα σχεδίαζε. Αντιλαμβανόμενη ότι αυτή η γυναίκα πάντα επιθυμεί μια βαθιά αλλαγή στον εαυτό της, αλλά και στον κόσμο. «Το βασικό μου κίνητρο, θα έλεγα, ως δημιουργός, είναι η ανάγκη για αλλαγή και η ανάγκη για ενσυναίσθηση», μας λέει.
«Με ενοχλεί η γρήγορη μόδα, η υπερκατανάλωση, η παιδική εργασία και η εκμετάλλευση των ανθρώπων. Με ενοχλεί το αντίκτυπο της βιομηχανίας στο περιβάλλον. Πάντα με θυμάμαι να ενδιαφέρομαι για την καλλιτεχνική σύνθεση και την αφήγηση ιστοριών μέσα από τη συλλογή και το κολλάζ διάφορων υλικών, να μαζεύω υλικά που πολύς κόσμος θεωρούσε άχρηστα, φύρα – waste. Βρίσκω πολύ ενδιαφέρον να δουλεύω με κάτι που βρίσκω ξαφνικά, να ερευνώ και να αυτοσχεδιάζω συνδυάζοντας τρόπους καλλιτεχνικής έκφρασης».
Καθώς η Έλλη Σφήκα είναι ιδιαίτερα δραστήρια στον τομέα της επιμόρφωσης και των εργαστηρίων, της ζητήσαμε να μας μιλήσει, πέρα από το brand της, και για τους τρόπους βιώσιμης παραγωγής, την ενημέρωση του καταναλωτή αλλά και τα “must” στα πρώτα βήματα των νέων δημιουργών.
Ποια είναι τα στοιχεία και τα στάδια εκείνα της παραγωγής, ώστε ένα brand σαν το δικό σας να είναι στην πράξη βιώσιμο, ηθικό και με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα;
Έ.Σ.: Το πέρασμα στη βιωσιμότητα είναι ένας συνεχής αγώνας για μία μικρή επιχείρηση, γι’ αυτό κι εμείς μιλάμε για τον «δρόμο προς τη βιωσιμότητα». Βασικά στάδια και αυτό που έχουμε ήδη καταφέρει μέχρι σήμερα είναι ο βιώσιμος σχεδιασμός, η έρευνα για τα υλικά και η συνεχής επιμόρφωση. Σχεδιάζουμε, δηλαδή, τα προϊόντα με σκοπό να μην υπάρχει φύρα ή, αν υπάρξει, να χρησιμοποιείται.
Από τις πρώτες μας συλλογές εφάρμοσα τη φιλοσοφία zero waste χρησιμοποιώντας κομμάτια από διάφορα έτοιμα χειροποίητα υφαντά, που τα συνδύασα και τα μετέτρεψα δημιουργώντας συλλογές «extra limited editions upcycling» με αριθμημένα ή και μοναδικά κομμάτια. Η βασική μας συλλογή SXIMATA έχει σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο, ώστε από το ίδιο πατρόν να προκύπτουν δύο τσάντες. Η All day bag Sakos double face που φοριέται και ανάποδα και επιπλέον, από τη φύρα αυτής της τσάντας, δημιουργείται ένα μικρό τσαντάκι της ίδιας συλλογής.
Κάνουμε συνεχή έρευνα για τα υλικά μας. Έχουμε εντάξει στις συλλογές μας το καινοτόμο υλικό της Pinatex, εναλλακτικό δέρμα από τα φύλλα του ανανά και ανακάλυψη της Ισπανίδας ερευνήτριας Κάρμεν Ιχάζα από το 1990. Το «δέρμα» αυτό κατασκευάζεται στις Φιλιππίνες από τα φύλλα του ανανά, που απορρίπτονται από τη βιομηχανία του. Με το Pinatex, τα απόβλητα του ανανά αποκτούν μία πολύ σημαντική χρησιμότητα, συμβάλουν στη μηδενική σπατάλη όσο αφορά το περιβάλλον, αλλά προσφέρουν επίσης και ένα επιπλέον εισόδημα στους καλλιεργητές.
Επιπλέον, δημιουργήσαμε συλλογές συνδυάζοντας αυτό το υλικό με παραδοσιακά υφαντά από την Κρήτη, την Πελοπόννησο, την Χίο, την Λέσβο, την Αλεξανδρούπολη. Προσπαθούμε να ταξιδεύουμε σε όλη την Ελλάδα, να ερχόμαστε σε επαφή με τους Έλληνες τεχνίτες και να αξιοποιούμε την τεχνογνωσία τους Είναι σημαντική για εμάς η επιστροφή και η ενδυνάμωση της τοπικής κοινωνίας και των Ελλήνων τεχνιτών.
Πάνω σε αυτήν την προσπάθεια, συναντηθήκαμε και συνδεθήκαμε με το σημαντικό έργο του πολιτιστικού φορέα Branding Heritage και την ιδρύτριά του Κατερίνα Φρέντζου, που υλοποιούν υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού, δράσεις, όπως την καταγραφή των υφαντριών της Ελλάδας και τη σύνδεσή τους με νέους δημιουργούς, συμβάλλοντας έτσι στη διαφύλαξη της κληρονομιάς του τόπου και στη σύνδεση της παράδοσης με το σύγχρονο design, αλλά ταυτόχρονα και στην αφύπνιση του κόσμου, των δημιουργών, της νέας γενιάς.
Είναι πηγή έμπνευσης για εμάς τους δημιουργούς το υλικό της καταγραφής αυτής. Όλη αυτή η γνώση οδηγεί στην κυκλική οικονομία και απομακρύνει από τη γρήγορη μόδα. Με εκφράζει πολύ αυτό που αναφέρει σε συνέντευξή της η Ερευνήτρια – Λαογράφος – Διευθύντρια του κέντρου έρευνας Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Αικατερίνη Καμηλάκη: “Η παράδοση δεν αποτελεί μια ρομαντική επιστροφή στο παρελθόν, αλλά είναι ζωντανός οργανισμός, ο οποίος εμπλουτίζεται αργά αλλά σταθερά από την τεχνολογία και τον πολιτισμό των ξεχωριστών ατόμων”.
Οι ευφάνταστες δημιουργίες του brand “παντρεύουν” την παράδοση με την ανάγκη των σύγχρονων γυναικών για άνεση και κομψότητα
Από πού πηγάζει η έμπνευση για τα σχέδια και τις συλλογές σας;
Έ.Σ.: H Amalthea Athens είναι μία ιστορία για τη δημιουργία, την αφθονία και το ταξίδι της μεταμόρφωσης. Το όνομα Αmalthea αναφέρεται στη μυθολογία, στην κατσικούλα τροφό του Δία που ο ίδιος της χάρισε την αιώνια αφθονία. Για μένα, αυτό το σύμβολο λειτουργεί σαν ένα “τοτέμ” και μεταφράζεται στο σχεδιασμό ως έκφραση της αιώνιας αφθονίας, της αφθονίας της ιστορίας , της γνώσης του πολιτισμού, της σύνδεσης, της εξωστρέφειας και τέλος μία πίστη, μία ελπίδα σε ένα καλύτερο μέλλον.
Εμπνέομαι λοιπόν από αυτήν την ιστορία της μυθολογίας, από την παράδοση και το παιχνίδι της σύνθεσης με δικές μου μνήμες από τη ζωή, την τέχνη και τη φύση που αγαπώ πολύ. Άλλες φορές, εμπνέομαι από την ίδια τη γυναίκα ή τον άνθρωπο για τον οποίο σχεδιάζω την τσάντα. Επίσης, από μία παράσταση, μία χορογραφία, έναν καλλιτέχνη, ένα λογοτεχνικό κείμενο, έναν πίνακα, ένα σχήμα…
Εμπνέομαι από τις ιστορίες που διηγούνται τα ίδια τα υλικά και οι άνθρωποι πίσω απ’ αυτά. Με γοητεύουν οι μνήμες που φέρουν τα υλικά, τα παλιά υφάσματα , αλλά και η καινοτομία ενός νέου υλικού. Σημαντική πηγή έμπνευσης επίσης σε συλλογές μας έχουν υπάρξει και οι πτυχώσεις από την Αρχαία Ελλάδα και τα μινωικά πιθάρια που αγαπώ πολύ.
Πώς μπορεί να πειστεί ο καταναλωτής να εκτιμήσει τα σωστά υλικά και την ηθική μόδα, όταν, στην πλειοψηφία του, προσπαθεί να κάνει οικονομία με low cost πράγματα και παράλληλα να ανανεώνει πού και πού την γκαρνταρόμπα του/της;
Έ.Σ.: Ο µοναδικός τρόπος είναι νομίζω η ενημέρωση και η εκπαίδευση του καταναλωτή από εµάς τους ίδιους τους σχεδιαστές. Χρειάζεται να του µιλήσουµε για το πόσο προστατεύει το περιβάλλον η βιώσιµη µόδα, πόσο σηµαντική είναι η διατήρηση των φυσικών πόρων, ποιες είναι οι αρνητικές συνέπειες των συνθετικών υλικών στην υγεία του ανθρώπου.
Σχετικά µε το low cost, χρειάζεται να κατανοήσει κανείς, ότι η οικονοµία δεν συνδέεται απαραίτητα µε την χαµηλή τιµή την ώρα που αγοράζεις κάτι, αλλά περισσότερο µε την ποιότητα του υλικού και την αντοχή του στον χρόνο, όπως επίσης και µε το πόσο συχνά χρησιµοποιείς το προϊόν που αγοράζεις. Σχετικά, µε τον τρόπο ανανέωσης της γκαρνταρόµπας χρειάζεται ενθάρρυνση και ιδέες στον καταναλωτή µας.
Μπορούµε να προτείνουµε tips ανανέωσης, να σκεφτούµε λύσεις, να µοιραστούµε τις προσωπικές µας εµπειρίες. Στη βιώσιµη µόδα είναι σηµαντικός ο ρόλος των Thrift stores. Eίναι µία εναλλακτική επιλογή µε χαµηλό κόστος που µπορεί να κάνει τη βιώσιµη µόδα πιο προσιτή και ελκυστική. Εδώ πιστεύω ότι θα έπαιζε σηµαντικό ρόλο το relooking αυτών των καταστηµάτων: Να ξαναστηθούν, δηλαδή, µε τρόπο που να πείσει τον Έλληνα καταναλωτή ν’ αγαπήσει τα επαναχρησιµοποιηµένα ρούχα και να κατανοήσει ότι µπορούν και αυτά να έχουν µία πολύ καλή ποιότητα.
Το ζητούµενο είναι να προσελκύσουµε τον κόσµο που αντιστέκεται. Να κατανοήσουµε τους λόγους αντίστασης και να τους δώσουµε µία ευκαιρία επανατοποθέτησης.
Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο άνθρωπο που ξεκινά τώρα το brand του; Από πού ξεκινά, τι χρειάζεται να προσέξει, τι στήριξη μπορεί να πάρει;
Έ.Σ.: Η στρατηγική είναι πολύ σημαντική, είναι γνωστό. Να έχει κανείς, δηλαδή, ξεκάθαρους στόχους και αξίες. Να ξέρει καλά σε ποιο κοινό απευθύνεται και τι ανάγκες καλύπτει. Αυτό που μπορώ να πω, όμως, σαν κάτι πιο προσωπικό, είναι πρώτα απ’ όλα να ξέρει κανείς καλά τι θέλει να πει. Για ποιο λόγο μπαίνει στη διαδικασία να δημιουργήσει ένα νέο brand. Τι είναι αυτό που θα τον κάνει να μπορεί να εργάζεται ασταμάτητα πολλές ώρες. Είναι σαν να φτιάχνεις μία ταινία: Το κάνεις μόνο όταν έχεις κάτι να πεις και έχει επιτυχία μόνον όταν το κάνεις με πολλή αγάπη. Η μόνη συμβουλή που μπορώ να δώσω πραγματικά, είναι να δημιουργείς συνεχώς, με πολύ κέφι και εμπιστοσύνη σε αυτό που κάνεις. Αυτή είναι η βάση για να βρεις τους στόχους σου και να κατακτήσεις τις δικές σου αξίες, όταν ξεκινάς.
Αυτό, που έχει να πει ένας δημιουργός, είναι καλό να είναι πολύ προσωπικό για να έχει μία ισχυρή ταυτότητα. Να μη χάσει την προσωπική του φωνή προσπαθώντας ν’ ακολουθήσει τη στρατηγική ή τις τάσεις της μόδας. Να τολμήσει να υποστηρίξει το δικό του προσωπικό στυλ. Να το βρει, να επενδύσει σε αυτό!
Επίσης, θεωρώ απαραίτητο να συνδέεται με την κοινωνία. Να προσφέρει κάτι στην κοινωνία που ζούμε, να λύνει κάποιο πρόβλημα, να καλύπτει κάποιες ανάγκες. Να συνδέεται με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Σημαντικό είναι να ανήκεις σε μία ομάδα ανθρώπων που έχουν τις ίδιες αξίες, κοινό ή και διαφορετικό όραμα. Να μιλάτε για τα θέματα που αντιμετωπίζετε. Μέσα από τη σύνδεση, τον διάλογο και την ανταλλαγή διαφορετικών απόψεων, προχωράς, εμπνέεσαι, εξελίσσεσαι.
Σε πρακτικό επίπεδο, υπάρχουν διάφορα Ευρωπαϊκά προγράμματα εκπαίδευσης και ενδυνάμωσης, πλατφόρμες που προσφέρουν υποστήριξη σε νεοσύστατες επιχειρήσεις, ιδρύματα, επιχειρηματίες και πολιτιστικοί φορείς που υποστηρίζουν νέους δημιουργούς. Έχω ήδη αναφέρει και το παράδειγμα του Branding Heritage.
Σημαντική βοήθεια, ενημέρωση και έργο προσφέρoυν επίσης, η Ένωση Ελλήνων Σχεδιαστών Μόδας, το Βιομηχανικό και Εμπορικό Επιμελητήριο Αθηνών ή το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθηνών που οργάνωσε πριν λίγους μήνες ένα εξαιρετικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα κατάρτισης για τη βιώσιμη μόδα με την CSR Hellas.
Για τα brands που ενδιαφέρονται για τη βιώσιμη μόδα, είναι πολύ σημαντικό να συνδεθούν με τον οργανισμό Fashion Revolution και τις δράσεις του. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο κίνημα που υποστηρίζει τη βιώσιμη μόδα, με ομάδες σε πάνω από 100 χώρες σε όλον τον κόσμο και δραστηριοποιείται και στην Ελλάδα. Eπίσης, μπορούν να συνδεθούν με το κοινωνικό εργοστάσιο μόδας Soffa, στον Βοτανικό, ένα παράδειγμα βιώσιμης παραγωγής που υποστηρίζει τις αξίες του slow fashion.
